İndirim günleri beyni nasıl etkiliyor? Bilim insanları açıkladı
- Kasım ayındaki yoğun kampanyalar, yalnızca alışverişi değil, beynin karar mekanizmasını da değiştiriyor.
- Araştırmacılara göre 'son saatler', 'tükeniyor' gibi uyarılar yapay bir aciliyet yaratıyor ve tüketicileri daha hızlı, daha hataya açık kararlara itiyor.
Kasım ayı geldiğinde ekranda beliren 'tek gün indirim', 'kaçırılmayacak fırsat' ve geri sayım mesajları yalnızca pazarlama dili değil. Bilim insanlarına göre bu uyarılar, beynin karar verme süreçlerini doğrudan etkileyen bir psikolojiye dayanıyor.
Normalde bir ürünü satın almadan önce fiyat, yorumlar, teknik özellikler ve bütçe gibi birçok değişkeni değerlendiren beyin, zaman baskısı devreye girdiğinde bu süreci kısaltıyor. Uzmanlar, 'sınırlı süre' mesajlarının beynin 'yeterli bilgi' eşiğini düşürdüğünü ve çok daha hızlı karar almaya yönelttiğini belirtiyor.
'Tükeniyor' uyarıları değer algısını değiştiriyor
Sciencealert'in aktardığına göre araştırmalar, 'stokta 8 adet kaldı' veya '12 kişi sepete ekledi' gibi uyarıların rekabet duygusunu tetiklediğini gösteriyor. Rekabet arttıkça, ürünün değeri olduğundan daha yüksek algılanıyor.
Kısıtlılık hissi büyüdükçe beyin, ürünü kaçırma ihtimalini tehlike gibi işliyor. Bu durum, kişinin farkında olmadan daha dürtüsel alışveriş davranışı sergilemesine neden oluyor.
Yapay aciliyet algısı rasyonel düşünmeyi geri plana itiyor
Uzmanlar, geri sayım saatleri ve 'bugüne özel' etiketlerinin gerçek bir aciliyet taşımadığını, tamamen psikolojik baskı oluşturmak için tasarlandığını vurguluyor.
Bu süreçte karar mekanizması hızlanıyor ve “Gerçekten ihtiyacım var mı?” sorusu geri planda kalıyor. Onun yerini 'Ya kaçırırsam?' düşüncesi alıyor.
Psikolojide bu duruma “hız–doğruluk dengesi” deniyor: Hız artarken hata yapma olasılığı yükseliyor, kararlar daha çok duygularla şekilleniyor.
Bilim insanlarından kontrol önerileri
Araştırmacılar, tüketicilerin kampanya dönemlerinde kontrolü elde tutabilmesi için basit ama etkili öneriler sıralıyor:
- Önceden liste hazırlayın: İhtiyaçları indirimden önce belirlemek, ani kararı azaltıyor.
- Net bir bütçe belirleyin: Bütçeyi görünür bir yere not etmek harcamayı frenliyor.
- Satın almadan önce kısa bir duraklama yapın: Bir dakikalık düşünme bile karar kalitesini artırıyor.
- “Bu ürünü normal fiyatıyla almak ister miydim?” diye sorun: Dürtüsel alışverişin önüne geçiyor.
“Kazanan çoğu zaman tüketici değil”
Araştırmacılar, iyi bir fırsat yakalamanın elbette keyifli olduğunu ancak kampanya stratejilerinin temel amacının tüketiciyi hızlandırmak olduğunu hatırlatıyor.
Son sözleri ise net: İndirim dönemlerinde kazanan çoğu zaman markalar ve satıcılar oluyor, tüketiciler değil.
