Avrupa havayolu ulaşımında kaos uyarısı: Gecikmeler bu yaz rekor seviyeye ulaşabilir

Avrupa Birliği, bu yaz kıta genelindeki havayolu trafiğinde gecikmelerin ve iptallerin son yılların en yüksek seviyelerine ulaşabileceği uyarısında bulundu. Covid-19 sonrası dönemde artan uçuş talebine karşılık, hava trafik kontrol sisteminin personel yetersizliği ve grevler nedeniyle zorlandığı belirtiliyor. AB yetkilileri, sistemin şu anda sınırda çalıştığını ve en yoğun günlerde Avrupa hava sahasında gerçekleşen yaklaşık 37 bin uçuşun, kapasite sınırına çok yakın olduğunu ifade etti.

Geçtiğimiz yılın yaz döneminin “şimdiye kadarki en kötü yaz” olduğunu söyleyen bir AB yetkilisi, bu yıl da benzer bir tabloyla karşı karşıya kalındığını belirtti. Hava trafik kontrol ajansı Eurocontrol’e göre, yılın şu ana kadarki döneminde Avrupa’daki hava trafiği geçen yıla kıyasla yüzde 5 artmış durumda. Genel hava trafik yönetimi gecikmeleri de benzer şekilde yüzde 5 oranında artış gösterdi.

Havacılıkta yaşanan darboğaz yalnızca trafik hacmiyle sınırlı değil. Fransa, Almanya, Yunanistan ve İspanya gibi yoğun turistik destinasyonları barındıran dokuz ülkede hava trafik kontrol kapasitesindeki eksikliklerin büyük gecikmelere neden olması bekleniyor. Bu ülkelerdeki kontrol merkezlerinin, artan talebi karşılamada yetersiz kaldığı bildiriliyor.

Durumu daha da karmaşık hale getiren en önemli faktörlerden biri ise grevler. Fransa’da hava trafik kontrolörlerinin eskiyen ekipman ve personel açığı nedeniyle gerçekleştirdiği grevler, sadece geçen hafta 4 bin uçuşun aksamasına neden oldu. Eurocontrol, 4 Temmuz’da gerçekleşen grevin tek başına sektöre dakika başına yaklaşık 100 avro maliyet yarattığını açıkladı. Fransa Ulaştırma Bakanı Philippe Tabarot, Air France-KLM gibi büyük taşıyıcıların bu aksamalardan dolayı milyonlarca avroluk zararla karşı karşıya kalabileceğini belirtti.

AB Ulaştırma Komiseri Apostolos Tzitzikostas, Ukrayna’daki savaşın Avrupa hava sahasının daralmasına yol açtığını ve buna ek olarak yaşanan personel sıkıntısının, kıtanın havacılık altyapısı üzerinde ciddi baskı oluşturduğunu söyledi. Tzitzikostas, haziran ayında AB ulaştırma bakanlarına gönderdiği mektupta, hava trafik kontrolörlerinin taahhüt ettikleri kapasiteyi gerçekten sağlamaları ve bu personelin en fazla ihtiyaç duyulan saatlerde en yoğun noktalarda görevlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Öte yandan, hava trafik kontrol personelinin eğitimi de çözümün önündeki engellerden biri olarak öne çıkıyor. Bazı Avrupa ülkelerinde pilotlar bir yıl gibi kısa sürede lisans alabilirken, hava trafik kontrol personelinin eğitimi beş yılı bulabiliyor. Bu nedenle Avrupa Komisyonu, eğitim sürelerini ve gereklilikleri gözden geçirmek amacıyla havacılık güvenliği kurumlarıyla çalışmalar yürütüyor.

Avrupa’daki havalimanları bu yaz “her zamankinden daha yoğun” bir trafikle karşı karşıya. AB yetkilileri, yaşanabilecek kaotik duruma dikkat çekerken, Jet2 CEO’su Steve Heapy, grevlerin yol açtığı belirsizliğin çok sayıda yolcunun endişelenmesine yol açtığını dile getirdi.

Hava trafiğini etkileyen bir diğer etken ise aşırı hava olayları. Avrupa, iklim değişikliğinin etkilerine en fazla maruz kalan bölgelerden biri olarak görülüyor. Bu yaz artan orman yangınları, özellikle Fransa’nın güneyinde yer alan Marsilya Havalimanı’nın geçici olarak kapatılmasına neden oldu. Yunanistan’da ise aşırı sıcaklar nedeniyle Akropolis gibi önemli turistik noktalar ziyarete kapatıldı. Üst düzey AB yetkilileri, iklim değişikliğinin havacılık açısından ciddi tehlikeler doğurduğunu ve gelecekte çok daha fazla aşırı hava olayı yaşanmasının muhtemel olduğunu belirtiyor.

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Avrupa Başkan Yardımcısı Rafael Schvartzman, mevcut gecikme seviyelerini “kabul edilemez” olarak tanımlarken, sistemdeki yapısal yetersizliklere karşı herhangi bir yaptırım uygulanmamasını eleştirdi. Schvartzman, hedeflerle gerçekleşmeler arasındaki farkın artık “hayal sınırına” yaklaştığını söyledi.

Avrupa’daki havayolları, Brüksel’den hava trafiğini doğrudan rotalarla yönetmeyi mümkün kılacak “Tek Avrupa Gökyüzü” girişimini tamamlamasını talep ediyor. Ancak bu girişim yıllardır ilerleme kaydedememiş durumda. Bir tur operatörü yetkilisi, Londra Stansted’den Kıbrıs’a yapılan bir uçuşun, dümdüz gitmek yerine çok sayıda hava noktasından geçmek zorunda kaldığını ve AB bürokrasisinin bu konuda oldukça yavaş kaldığını dile getirdi.