Havayolu şirketlerine 11 milyar dolarlık devasa maliyet: Kar uçurumu büyüyor
- Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), küresel havayolu şirketlerinin bu yıl tedarik zinciri aksaklıkları nedeniyle 11 milyar dolardan fazla ek maliyetle karşı karşıya kalacağını açıkladı.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), küresel havayolu şirketlerinin bu yıl tedarik zinciri aksaklıkları nedeniyle 11 milyar dolardan fazla ek maliyetle karşı karşıya kalacağını açıkladı.
IATA’nın danışmanlık şirketi Oliver Wyman iş birliğiyle hazırladığı rapor, beş yıldır süren tedarik zinciri krizinin ilk kez mali boyutunu ortaya koydu.
IATA: “Beklediğimizden daha büyük bir etki”
IATA Genel Direktörü Willie Walsh, Reuters’a yaptığı açıklamada bulguların “beklentilerin çok üzerinde” olduğunu söyledi ve sektörün tedarikçiler tarafından rekabet dışı uygulamalara maruz kalıp kalmadığının yeniden değerlendirilebileceğini belirtti. Walsh, “Rakamın yarısı bile doğru olsa, bu sektör için devasa bir yük anlamına gelir” dedi.
En büyük kalem: Eski uçakların yakıtı
Rapor, tedarik zinciri darboğazlarının havayollarına getirdiği ek yükleri kalem kalem ortaya koyuyor:
- 4,2 milyar dolar: Eski uçakların hizmette tutulması nedeniyle artan yakıt maliyeti
- 3,1 milyar dolar: Ek bakım giderleri
- 2,6 milyar dolar: Bakım sırası bekleyen motorların yerine kiralanan yedek motorlar
- 1,4 milyar dolar: Gecikmelere karşı fazladan yedek parça stoklama maliyeti
Plan üreticileri ve tedarikçileri, iş gücü, hammadde ve parça sıkıntısı nedeniyle yıllardır süren sorunlarla boğuşuyor. Özellikle motor bakım atölyelerinde gecikmeler dikkat çekiyor.
Savunma sektörüyle rekabet arttı
Rapora göre, dünya genelinde artış gösteren savunma harcamaları, sivil havacılık ile savunma sanayii arasında kapasite rekabetini körüklüyor. Walsh, “Mevcut kısıtlı arz için artık süregelen bir rekabet yaşanacak” diyerek tedarik zinciri sıkıntılarının on yılın geri kalanında da süreceğini vurguladı.
“Yedek parça fiyatlarında tekelleşme var”
Walsh, bazı motor ve parça üreticilerinin fiyatlama üzerindeki etkisinin endişe verici düzeye ulaştığını belirtti. IATA, daha önce de bakım pazarında rekabetin artırılması ve bağımsız yedek parçaların (PMA) önünün açılması çağrısında bulunmuştu.
Birlik, 2016’da CFM International hakkında Avrupa Birliği’ne şikayette bulunmuş, ancak motor üreticisinin açık ve rekabetçi pazar taahhüdü sonrası davayı geri çekmişti. Benzer bir anlaşma Rolls-Royce ile 2021’de yapılmıştı.
Kar uçurumu büyüyor
Walsh, havayolu şirketlerinin bu yıl ortalama yüzde 6,7 faaliyet kar marjı beklediğini, buna karşın bazı motor üreticilerinin yüzde 20’lerin üzerinde kar elde ettiğini söyledi:
“Uçak üreticileri ve tedarikçileri devasa karlar açıklarken, havayolları bıçak sırtında çalışıyor. Bu tablo mantıklı değil.”
Motor üreticileri ise yeni teknolojilerin geliştirilmesindeki riskler ve bakım sigortası benzeri sözleşmeler nedeniyle yüksek getiri oranlarını hak ettiklerini savunuyor.
Bakım harcamaları 2030’da 150 milyar dolara çıkacak
IATA verilerine göre havayolu şirketleri, 2025 yılında 120 milyar dolar bakım ve onarım harcaması yapacak. Bu rakamın 2030’da 150 milyar dolara yükselmesi bekleniyor.
Walsh, geçtiğimiz haziranda Airbus ve Boeing’i “kötü bir şekilde başarısız olmakla” suçlamıştı, ancak son açıklamasında daha yumuşak bir ton kullanarak, iki üreticinin jet teslimatlarındaki gecikmeler konusunda daha şeffaf davrandığını söyledi.
