Trump’tan yeni tehdit: Hollywood dış yapımlara yüzde 100 gümrük vergisi getirebilir

“Star Wars: Starfighter” filminin çekimleri İngiltere'de sürerken, Macaristan’daki film stüdyoları dolup taşmış, Avustralya’daki post-prodüksiyon merkezleri yoğun bir şekilde çalışıyor. Küresel film endüstrisi hız kesmeden üretime devam ederken, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülke dışında çekilen filmlere yönelik yeni gümrük vergisi tehdidi sektörde yeniden endişe yarattı.

Trump, yurt dışı yapımlara yüzde 100 vergi getirmeyi yeniden gündeme taşıdı. Amacının, film sektöründeki iş kayıplarını önleyip yapımları yeniden ABD’ye çekmek olduğunu belirten Trump, benzer bir öneriyi ilk kez Mayıs ayında dile getirmişti.

İlk açıklamanın ardından film dünyasında adeta panik yaşanmış, birçok proje ve finansman görüşmesi askıya alınmıştı. Ancak bu kez tepkiler daha sakin.

“İlk açıklamada herkes ‘ne olacak şimdi?’ diye sormuştu. Şimdi ise ‘Trump yine söyledi’ deyip geçiyorlar,” diyor Londra merkezli Lee & Thompson hukuk bürosu ortağı Lee Stone.

Hollywood yurt dışını terk etmiyor

Sektör araştırma kuruluşu ProdPro’nun yeni verilerine göre, genel harcamalar geçen yıla oranla yüzde 15 azalsa da, Hollywood’un küresel üretim merkezlerinden vazgeçtiğine dair bir işaret yok.

ProdPro CEO’su Alexander LoVerde, “Verilerimiz, stüdyoların olası tarifeler nedeniyle ABD içinde çekim yapmaya yöneldiğini göstermiyor,” dedi.

ProdPro raporuna göre, ABD son 12 ayda 16,6 milyar dolarlık film üretimiyle hâlâ dünyanın en büyük prodüksiyon merkezi. Ancak Hollywood stüdyoları ve dijital platformlar, aynı dönemde yurt dışında 24,3 milyar dolar harcayarak uluslararası prodüksiyonlara daha fazla yatırım yaptı.

Bunun temel nedeni; vergi teşvikleri, düşük iş gücü maliyetleri ve yüksek kaliteli stüdyolar.

İngiltere, bu eğilimin en büyük kazananlarından biri. Ülke son bir yılda 8,7 milyar dolarlık film ve dizi yatırımı çekti. Bu yatırımlar arasında, 2027 Mayıs’ında vizyona girmesi planlanan yeni “Star Wars: Starfighter” filmi de bulunuyor. Kanada 6,4 milyar dolarla ikinci sırada.

Avustralya, İrlanda, Macaristan ve İspanya gibi ülkeler de küresel prodüksiyon harcamalarının yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.

Pandemi, üretimi küreselleştirdi

COVID-19 pandemisi ve Hollywood’daki senarist ile oyuncu grevleri, zaten yıllardır süren bu “yurt dışına kaçışı” daha da hızlandırdı.

Melbourne Üniversitesi’nden film uzmanı Kirsten Stevens, “Avustralya, özellikle Queensland eyaletinde, dünya kapanırken çekimlerin sürdüğü bir balon haline geldi,” dedi.

Prag hükümeti bu yıl vergi teşvikini yüzde 20’den 25’e çıkarırken, Britanya 25,5% oranında vergi indirimi sağlıyor. Ayrıca bağımsız ve animasyon filmler için ek teşvikler de sunuluyor.

Orta Avrupa’da film yapım geleneği ve düşük maliyetler, “The Gray Man”, “All Quiet on the Western Front” ve bu yaz çekimleri Macaristan’da başlayan “Dune: Part Three” gibi büyük yapımları bölgeye çekti.

Macaristan Film Endüstrisi Geliştirme Komiseri Csaba Kael, Reuters’a yaptığı açıklamada “Macaristan’daki stüdyolar şu anda hem yerli hem yabancı yapımlarla tam kapasite çalışıyor,” dedi.

Stüdyolar vergi teşviki istiyor

Uzmanlara göre, olası ticaret politikası değişiklikleri uygulamaya geçse bile bu süreç zaman alacak. Şimdilik sektör “işler her zamanki gibi” diyerek yoluna devam ediyor.

Atlanta merkezli eğlence avukatı Stephen Weizenecker, “Film sektörü belirsizliği sevmez. En ufak bir duraksama bile projenin tamamen iptaline yol açabilir,” dedi.

Bu nedenle, Amerikan film birlikleri ve sendikaları, aktör Jon Voight’un da desteğiyle Trump’a çağrıda bulunarak, yurt dışındaki teşviklerle rekabet edebilecek federal bir vergi indirimi talep etti.

Kongre’de bu yaz CREATE Yasası adıyla iki partinin de desteğini alan bir tasarı sunuldu. Tasarı, ABD’de çekilen filmler için geçerli vergi indirimini uzatmayı ve indirime konu olabilecek maliyet tavanını artırmayı hedefliyor.

Ancak Trump’ın tehdidi, küresel film üretim merkezlerinde endişe yaratmaya devam ediyor.

“Bu düzenlemenin gerçekten yürürlüğe girip girmeyeceğini kimse kestiremiyor,” diyen bir görsel efekt sanatçısı, “Ama gerçekleşirse sektöre büyük darbe vurur. Yıkıcı olur,” ifadelerini kullandı.