Çin’den SpaceX hegemonyasına karşı hamle: Roket şirketlerine halka arz kolaylığı
- Çin, yeniden kullanılabilir ticari roket teknolojisi geliştiren şirketlerin sermaye piyasalarına erişimini hızlandırmak için halka arz kurallarında değişikliğe gitti.
- Şanghay Borsası, bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin teknoloji odaklı STAR piyasasında bazı finansal şartlardan muaf tutulacağını açıkladı.
- Pekin yönetimi, yeniden kullanılabilir roket teknolojisinde fiili tekel olarak kabul ettiği SpaceX'le arasındaki farkı kapatmayı hedefliyor.
Çin, yeniden kullanılabilir roket teknolojileri alanında faaliyet gösteren şirketler için halka arz sürecini kolaylaştıracak yeni bir düzenlemeyi devreye aldı. Şanghay Borsası, yaptığı açıklamada, bu alanda çalışan Çinli şirketlerin teknoloji ağırlıklı STAR piyasasında daha hızlı bir halka arz yolundan yararlanabileceğini duyurdu.
Finansal şartlarda esneklik sağlandı
Yeni yönergeler kapsamında, yeniden kullanılabilir ticari roketler geliştiren şirketler bazı kârlılık ve asgari gelir şartlarından muaf tutulacak. Düzenleme, Haziran ayında açıklanan ve henüz kâr etmeyen yenilikçi şirketlerin STAR piyasasına girişini kolaylaştıran önceki adımların devamı niteliğini taşıyor.
Buna göre şirketlerin halka arz edilebilmesi için finansal göstergeler yerine teknolojik ilerleme kriterleri ön plana çıkacak. Özellikle, yeniden kullanılabilir roket teknolojisi kullanılarak başarılı bir yörünge fırlatmasının gerçekleştirilmiş olması temel koşullar arasında yer alacak.
Hedef ABD ile farkı kapatmak
Pekin yönetimi, roketlerin ilk aşamasının veya itici bölümünün fırlatma sonrası geri getirilmesi, kurtarılması ve yeniden kullanılması alanında halen güçlü bir konumda bulunan ABD ile arasındaki teknolojik farkı azaltmayı hedefliyor. Bu alanda küresel ölçekte belirleyici aktör konumunda bulunan SpaceX, yeniden kullanılabilir roket teknolojisinde fiili bir tekel olarak görülüyor.
ABD’li milyarder Elon Musk’ın sahibi olduğu SpaceX’in Falcon 9 roketi, düzenli olarak fırlatılan ve uyduları yörüngeye yerleştirebilen dünyadaki tek operasyonel yeniden kullanılabilir roket modeli olarak öne çıkıyor.
Çinli şirketler hızlandı
Bu ayın başlarında Çin’in önde gelen özel roket şirketlerinden LandSpace, Zhuque-3 roketinin fırlatılmasıyla tam kapsamlı bir yeniden kullanılabilir roket testini gerçekleştiren ilk yerli şirket oldu. Testte roketin itici bölümünün geri kazanımı sağlanamasa da, yeniden kullanılabilir teknoloji kullanılarak uydunun yörüngeye yerleştirilmesi önemli bir eşik olarak değerlendirildi.
LandSpace, Zhuque-3’ün 2026 ortasında yapılması planlanan ikinci fırlatmasında başarılı bir roket geri kazanımını göstermeyi hedeflediğini daha önce açıklamıştı. Şirket, roket geliştirme faaliyetlerinin yüksek sermaye gereksinimi nedeniyle SpaceX ile rekabet edebilmek için sermaye piyasalarına erişimin kritik olduğunu vurguluyor.
Kurallar teknolojiye odaklanıyor
Şanghay Borsası’nın yayımladığı kurallarda, roketlerin mutlaka başarılı şekilde geri kazanılması şartı yer almıyor. Bunun yerine, yeniden kullanılabilir roket teknolojisinin fiilen kullanılarak bir uyduyu yörüngeye yerleştirmiş olması yeterli kabul ediliyor. LandSpace’in son fırlatması, bu kriteri karşılayan örnekler arasında gösteriliyor.
Devlet destekli projelere öncelik
Yeni düzenlemeler, ulusal görevler üstlenen veya devlet öncülüğündeki büyük uzay projelerinde yer alan şirketlere öncelikli destek sağlanacağını da ortaya koyuyor. Hemen yürürlüğe giren yönergeler, ticari fırlatma faaliyetleri ile Çin’in uzun vadeli stratejik hedefleri arasındaki yakın ilişkiye işaret ediyor.
Çin, SpaceX’in alçak Dünya yörüngesindeki uydu faaliyetlerini daha önce defalarca ulusal güvenlik riski olarak nitelendirmişti. Pekin yönetimi, önümüzdeki on yıllarda on binlerce uydudan oluşması hedeflenen kendi uydu takımyıldızlarını kurmak için devlet ve özel sektör yatırımlarını aktif biçimde desteklemeye devam ediyor.