398 borsa şirketinin mevduat haritası: 3 ayda 7.8 milyar dolarlık mevduat çözüldü
- Borsa İstanbuL'da işlem gören finans ve sigorta dışı şirketlerin nakit ve nakit benzeri verilerinin detayı oldukça çarpıcı bir mevduat çözülmesine işaret ediyor. 398 şirketin 2024 sonunda 1.20 trilyon TL'yi bulan mevduat portföyü, 2025 ilk çeyreğin sonunda 1 trilyon TL'ye geriledi.
- KKM'den çözülen paranın kısmen Eurobond'a geçişi, ters repo varlıklarının payının ise yükselişi dikkat çekiyor.
- Tablonun tümüne bakıldığında ise 51 milyar dolarlık nakit, nakit benzeri ve kısa vadeli finansal varlıkta üç ay içerisinde 9.1 milyar dolarlık bir azalış yaşandığı görülüyor.
Yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak yüksek faiz ortamı şirketleri oldukça aktif bir finansal varlık yönetimine zorluyor. Değişen koşullar, beklentiler, yüksek yatırım maliyetleri, faaliyetlerin finansmanı kadar, finansın iyi yönetimini de zorunlu hale getiriyor. 2025 ilk çeyrek bilanço döneminin sona ermesiyle birlikte şirketlerin 2024'ün sonundan 2025 Mart ayı sonuna kadar durumunu gösteren finansal tablolar, şirketlerin nakit yönetimi ve finansal yatırım stratejilerinde bazı değişiklikler yaşandığını gösteriyor. Buna göre banka, sigorta, aracı kurum, leasing, factoring veya yatırım ortaklıkları gibi finansal kurumlar dışında kalan şirketlerin haritasını finansal tablolar ve şirketlerin açıkladığını denetim raporlarından (dipnotlardan) tek tek inceledik. Ortaya çıkan sonuç, dolar bazında üç ay içerisinde şirketlerin mevduat portföylerinin 7.8 milyar dolar çözüldüğünü gösteriyor. Toplam nakit, nakit benzeri varlıklar ve kısa vadeli finansal yatırımlarda ise 9 milyar dolara yakın bir azalış var. Bu da borsa şirketlerinin nakit azalışının yüzde 87'sinin mevduat kaynaklı olduğu anlamına geliyor.
Vadesizden çözülme az, vadeliden yüksek
Diğer yandan şirketlerin toplam mevduatları içerisinde vadeli mevduatın payı 2024/12 döneminde yüzde 85'ten 2025/03 döneminde yüzde 82'ye geriledi. Yani vadesiz mevduatlarda sadece 300 milyon dolarlık bir çözülme yaşanırken, vadeli mevduattaki çözülme 7.5 milyar doları buldu.
398 BORSA ŞİRKETİNİN NAKİT VE NAKİT BENZERİ İLE KISA VADELİ FİNANSAL YATIRIM PORTFÖYÜ |
|||
| NAKİT BENZERİ KALEM/FİNANSAL YATIRIM | 2024/12 | 2025/03 | Artış/Azalış (Puan) |
| Vadeli mevduat | 56.11 | 50.35 | -5.76 |
| Diğer Menkul Kıymetler | 13.53 | 16.19 | 2.66 |
| Vadesiz mevduat | 9.78 | 11.23 | 1.46 |
| Yatırım Fonları | 6.69 | 6.00 | -0.68 |
| Eurobond | 4.59 | 5.85 | 1.26 |
| Gecelik Repo | 0.95 | 3.33 | 2.38 |
| Devlet Tahvili, Hazine Bonosu | 2.21 | 2.12 | -0.09 |
| KKM | 3.49 | 1.73 | -1.76 |
| Özel Sektör Bonosu | 1.23 | 1.42 | 0.19 |
| Vadeli POS alacakları | 1.19 | 1.41 | 0.22 |
| Nakit kasa | 0.23 | 0.35 | 0.12 |
| Altın | 0.01 | 0.01 | 0.00 |
| Finansman Bonosu | 0.00 | 0.00 | 0.00 |
2025'in ilk çeyreğinde borsa şirketlerinin nakit yönetimi trendine kaba taslak bakıldığında ilk göze çarpan nokta şirketlerin nakit veya finansal varlıkları azalırken vadeli mevduatların daha hızlı eridiği, vadesiz mevduatların ise daha yavaş eridiği oldu. Bu da vadesiz mevduatların toplam nakit/nakit benzeri varlıklar ve finansal yatırımlar içerisinde vadeli mevduatın payının azalması, vadesiz mevduatın ise payının artmasına yol açıyor.
En yüksek pay hala vadelide, KKM'nin yerini eurobondlar alıyor
Vadeli mevduatın toplam kısa vadeli portföy içerisindeki payı yüzde 56.11'den yüzde 50 sınırına kadar gerilemiş durumda. Öte yandan "Diğer menkul kıymetler ve hazır değerler" olarak tanımlanabilecek, kısa vadeli tutulan hisse senetleri veya bilanço dipnotlarında niteliği açıklanmayan (mevduat, fon, bono, eurobond gibi kalemlerle gösterilmeyen) varlıklara eğilim ciddi oranda artmış durumda. Burada aslan payını ise şirketlerin kısa vadeli hisse senedi yatırımları alıyor. Ki bu varlıkların bazıları da şirketlerin geri alım programları kapsamında aldığı hisselerden oluşuyor. Diğer menkul kıymetler ve finansal varlıkların 398 borsa şirketinin kısa vadeli nakit benzeri ve finansal varlıkları içerisindeki son üç ayda yüzde 13.5'ten yüzde 16.2'ye yükseldi.
Dikkat çekici bir artış da ters repo varlıklarının artışında. 2024 sonunda yüzde1'in altında olan ters repo varlıklarının payı 2025 Mart sonu itibariyle yüzde 3.33'e yükselirken, KKM'den çözülen 1.76 puanlık payın eurobond tarafında 1.26 puanlık bir artışla karşılanması da bir diğer dikkat çekici nokta oldu.
MEVDUATIN PARA BİRİMİ BAZINDA KIRILIMI (%) |
||
| 2024/12 | 2025/03 | |
| MEVDUAT TÜRÜ | VADESİZ İÇERİSİNDEKİ PAYI (%) | |
| Vadesiz (TL) | 25.07 | 31.57 |
| Vadesiz (Euro) | 22.33 | 18.12 |
| Vadesiz (Dolar) | 42.69 | 41.43 |
| Vadesiz (Diğer para birimleri) | 9.91 | 8.88 |
| VADELİ İÇERİSİNDEKİ PAYI (%) | ||
| Vadeli (TL) | 60.08 | 49.92 |
| Vadeli (Euro) | 13.18 | 25.32 |
| Vadeli (Dolar) | 24.16 | 21.81 |
| Vadeli (Diğer para birimleri) | 2.57 | 2.95 |
Vadelide TL'den Euro'ya geçiş, vadesizde dövizden TL'ye dönüş
Mevduatın para birimi bazında bileşenlerine bakıldığında ise vadeli mevduatlar içerisinde TL mevduatların payında 10 puanlık bir azalış dikkat çekerken vadesiz mevduatlarda ise TL mevduatların payında tam tersine 6.5 puanlık bir artış yaşandı.
Buna karşılık vadesiz mevduatlarda Euro bazlı olanların payında bir düşüş, vadelilerde ise Euro mevduatların payında bir artış dikkat çekiyor.
Vadesiz tarafta dolar bazlı mevduat hala en yüksek mevduat türü pozisyonunu korurken vadeli mevduatlarda TL hakimiyetinin paydaki azalışa rağmen sürdüğü gözden kaçmıyor. Fakat her iki mevduat türünde de dolar bazlı mevduatlarda azalış yaşandığı görülüyor.
