Savaş şoku: Petrol fiyatları uçuşa geçti

ABD'nin İran'a gerçekleştirdiği ve İran'ın nükleer tesislerini hedef alan saldırısının ardından, İran'ın Hürmüz Boğazı'nın kapatma kararı alması, dünya petrol ticaretinin önemli bir bölümünde yaşanabilecek olan aksama endişeleriyle petrol future'larında şok artışlar yaşanmasına neden oluyor. WTI ham petrol future'ları yüzde 4.17 yükselişle 78.01 dolara yükselirken, Brent petrol future'ları ise yüzde 4.27 artışla 81.28 dolara sıçradı.

İran Parlamentosu'nun Hürmüz Boğazı'nın kapatılması yönünde çoğunluk oyu vermesi küresel petrol akışının yaklaşık yüzde 20'sini idare eden hayati su yolunun kapatılıp kapatılmayacağına dair endişeyle petrol fiyatlarında sıçramanın ana katlizörü olarak görülüyor. Bu arada bir hatırlatma, İran Parlamentosu'nun "Hürmüz kapatılsın" oylamasına rağmen nihai karar İran'ın Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi ve İran'ın ruhani lideri Ayetullah Ali Hamaney'e ait.

Lipow Oil Associates Başkanı Andy Lipow, "Hürmüz Boğazı'ndan yapılan petrol ihracatı etkilenirse, petrolün 100 dolar seviyesini rahatlıkla görebiliriz" dedi.

İsrail-İran savaşının patlak vermesinin ardından JPMorgan analistleri, "ciddi bir sonuç" durumunda Hürmüz Boğazı'nın kapatılmasının petrol fiyatlarını varil başına 120-130 dolara çıkarabileceğini öngördü.

Ham petrolün bu aralığa girmesi durumunda, analistler benzin ve dizel fiyatlarının galon başına 1,25 dolara kadar artabileceğini öngörüyor.

Lipow, "Tüketiciler, galon başına yaklaşık 4,50 dolarlık ortalama benzin fiyatıyla karşılaşacak" dedi.

CIBC Private Wealth'in kıdemli enerji tüccarı Rebecca Babin, pazar günü Yahoo Finance'e yaptığı açıklamada, asıl meselenin sadece kesinti potansiyeli değil, bunun ne kadar süreceği olduğunu söyledi.

Babin, "Altyapı etkilenirse ancak hızla onarılabilirse, ham petrol kazanımlarını korumakta zorlanabilir. Ancak İran'ın tepkisi kalıcı hasara yol açarsa veya uzun vadeli tedarik riski yaratırsa, daha güçlü ve daha sürdürülebilir bir yükseliş görmemiz muhtemeldir." dedi.

Geçtiğimiz hafta JPMorgan analistleri, 1967'den bu yana -1973'teki Yom Kippur Savaşı hariç- İsrail'in dahil olduğu 11 büyük askeri çatışmanın hiçbirinin petrol fiyatları üzerinde kalıcı bir etki yaratmadığını belirtti.
Buna karşılık, 1990'daki Birinci Körfez Savaşı, 2003'teki Irak Savaşı ve 2018'de İran'a uygulanan yaptırımlar gibi doğrudan büyük bölgesel petrol üreticilerini ilgilendiren olaylar, petrol piyasalarında anlamlı ve sürdürülebilir hareketlere yol açtı.

JPMorgan'dan Natasha Kaneva ve ekibi bir raporda, "Bu olaylar sırasında petrolün uzun bir süre boyunca adil değerine göre varil başına 7-14 dolar primle işlem gördüğünü tahmin ediyoruz" diye yazdı.

Raporda Kaneva ve ekibi, tarihsel olarak en önemli ve kalıcı fiyat etkilerinin petrol üreten ülkelerdeki "rejim değişikliklerinden" kaynaklandığını, bunun liderlik değişimleri, darbeler, devrimler veya büyük siyasi değişimler olabileceğini belirtti.

Kaneva, "Talep koşulları ve OPEC'in yedek kapasitesi daha geniş piyasa tepkisini şekillendirirken, bu olaylar genellikle petrol fiyatlarında önemli artışlara yol açıyor ve başlangıçtan zirveye kadar ortalama %76'lık bir artışa neden oluyor" dedi.