'Made in Italy'de derin kriz: İtalyan moda devleri işçi sömürüsü soruşturmalarıyla mercek altında
- İtalya’nın lüks moda sektörü, Milano savcılarının alt yüklenicilerdeki sömürücü çalışma koşullarına ilişkin yürüttüğü soruşturmalarla ciddi bir baskı altında.
- 2024’ten bu yana Tod’s, Loro Piana, Manufactures Dior, Giorgio Armani Operations ve Alviero Martini dahil beş büyük marka mahkeme idaresine alındı.
- Uzmanlar, düşük maliyet baskısının tedarikçileri alt yüklenicilere yönelttiğini ve bunun “sömürü zinciri” yarattığını söylerken hükümet Made in Italy markasını savunarak sert tepki gösterdi.
- Prada gibi markalar itibar baskısını hafifletmek için üretim tesislerini basına açarken, savcılık daha fazla şirketin soruşturulabileceği sinyalini verdi.
İtalya’nın lüks moda endüstrisi, alt yüklenicilerdeki sömürücü çalışma koşullarına yönelik arka arkaya açılan soruşturmalar nedeniyle ciddi bir sarsıntı yaşıyor.
Milano savcılarının 2024’ten bu yana yürüttüğü incelemeler, ülkenin en saygın moda markalarının tedarik zincirlerinde işçi istismarı, düşük ücret ve yetersiz denetim gibi sistematik sorunları gün yüzüne çıkardı. Bu süreçte beş moda markası mahkeme idaresine alındı.
AFP'nin haberine göre son olarak Milano mahkemesi, lüks deri ürünleri üreticisi Tod’s’un avukatlarına “kontrol sisteminin değerlendirilmesi ve güçlendirilmesi” sürecini tamamlamaları için ek süre tanıdı ve duruşmayı 23 Şubat’a erteledi. Savcılar, Tod’s’un saatlik 2,75 euro gibi düşük ücretlerle çalışan işçilerin istismarını görmezden geldiği gerekçesiyle şirkete geçici reklam yasağı ve dış yöneticiler atanmasını talep ediyor.
Tod’s, yaptığı açıklamada soruşturmanın sonucuna güven duyduğunu ve işçi onurunu savunmanın “aile değerlerinin ve grubun kurucu ilkelerinin temelinde yer aldığını” belirtti. Şirket avukatları, AFP’nin gördüğü mahkeme belgelerinde, istismar şüphesi bulunan alt yüklenicilerle olan sözleşmelerin feshedildiğini ifade etti.
‘Sömürü zinciri’ tedarik modeli denetimi zorlaştırıyor
Savcı Paolo Storari tarafından yürütülen soruşturmalar, lüks moda sektöründe yaygın olan taşeron tedarik modelinin karanlık tarafını gözler önüne seriyor. Markalar çoğu üretimi tedarikçilere, tedarikçiler ise çalışmanın bir bölümünü daha küçük alt yüklenicilere devrediyor. Bu zincirde kâr marjları daralırken, çalışma koşulları üzerindeki denetim giderek gevşiyor.
Bugüne kadar yürütülen soruşturmalar Loro Piana, Dior’un İtalyan iştiraki Manufactures Dior, Giorgio Armani Operations ve Alviero Martini gibi büyük markaları hedef aldı. Savcılar daha fazla soruşturmanın da gündeme gelebileceğini belirtiyor.
İtalya hükümeti ise sert bir çıkışla markalarını savundu. Sanayi Bakanı Adolfo Urso, İtalyan lüks markalarının itibarının “saldırı altında” olduğunu söyledi ve sektörün yasalara uyduğunu gösteren bir sertifika önerdi. Ancak eleştirmenler, sertifikanın gönüllülük esasına dayanması nedeniyle etkin olmadığını ve markaları aşırı derecede koruduğunu savunuyor.
Urso, ekim ayında yaptığı açıklamada, “İtalyan modasını, itibarını ve onu güzellik, kalite ve özgünlükle özdeşleştiren değerleri korumak için somut önlemler alıyoruz” dedi.
Tod’s, Çinli alt yüklenicilerdeki sömürüyü görmezden gelmekle suçlanıyor
Savcılar geçen ay yayımladıkları değerlendirmede, Tod’s ve üç yöneticisinin, Çinli girişimciler tarafından işletilen alt yüklenicilerdeki ağır çalışma ihlallerinden “tamamen haberdar” olduklarını ancak bunu engelleyecek bir sistem kurmadıklarını belirtti.
Şirketin kendi denetimlerinde; uzun çalışma saatleri, düşük ücretler, güvenlik önlemlerinin ihlali ve savcıların “aşağılayıcı” olarak tanımladığı fabrika içi uyku alanları gibi ihlallerin tespit edildiği, ancak bunların göz ardı edildiği iddia ediliyor.
İtalyan yasalarına göre şirketler, kendi çıkarlarına hizmet eden temsilcilerinin —örneğin onaylı tedarikçilerinin— işledikleri suçlardan sorumlu tutulabiliyor.
Markalar itibar kaygısıyla savunmaya geçti
İtibar kaybı riski nedeniyle bazı markalar süreci daha şeffaf yönetmeye çalışıyor. Geçtiğimiz hafta Prada, gazetecileri Floransa yakınlarındaki Scandicci fabrikasına davet ederek lüks çantalarının üretim sürecini adım adım gösterdi.
Prada Pazarlama Direktörü Lorenzo Bertelli, soruşturmalarla ilgili yaptığı açıklamada, grubun üretimden bizzat sorumlu olduğunu, 25 fabrikanın 23’ünün İtalya’da bulunduğunu söyledi.
Ancak Bertelli, tedarik zincirinde temiz bir yapı sürdürmenin “sürekli bir mücadele” olduğunu vurgulayarak, “Tedarikçileri sürekli denetlemeli ve kontrol etmeliyiz, bu bir görevdir” dedi.
