ABD’li şirketler Çin’den kaçıyor: 2017'den bu yana bir ilk

Şanghay’daki Amerikan Ticaret Odası’nın (AmCham) yayımladığı son rapor, ABD merkezli şirketlerin Çin’e yönelik yatırımlarında ciddi bir yön değişimine işaret etti. Rapora göre firmaların yüzde 47’si son bir yıl içinde Çin için planladıkları yatırımları başka bölgelere taşıdı. Bu oran, 2017’den bu yana yapılan anketlerde görülen en yüksek seviye oldu.

Güneydoğu Asya ilk tercih

Yatırımların büyük kısmı Güneydoğu Asya’ya yönelirken, Hindistan alt kıtası ikinci önemli destinasyon olarak öne çıktı. ABD ve Meksika ise daha sınırlı düzeyde tercih edildi. Bu tablo, ABD-Çin arasındaki ticaret gerilimlerinin yeniden yükselmesi ve mayısta bazı tarifelerin geçici olarak geri çekilmesinin ardından ortaya çıktı. Geçtiğimiz ay iki ülke, 90 günlük ticaret ateşkesi üzerinde anlaşmıştı.

“Sorun çözülmedi”

AmCham Şanghay Başkanı Eric Zheng, raporu değerlendirirken, “Bir şirket için 90 gün oldukça kısa bir süre. Şimdilik daha yüksek tarifeler yok ama sorun ortadan kalkmış değil” dedi.

Rekabet sertleşiyor, güven azalıyor

Rapora göre ABD’li şirketlerin Çin’deki beş yıllık iş ortamına dair güveni üst üste dördüncü yılda da rekor düşük seviyeye indi. 2024’te firmaların yalnızca yüzde 28’i Çin’deki kâr marjlarının küresel ortalamanın üzerinde olduğunu bildirirken, yüzde 33’ü performanslarının daha kötü olduğunu söyledi.

Anket, Çinli rakiplerin özellikle yapay zekâ kullanımı ve pazara giriş hızı gibi sekiz kategoriden altısında daha ileri durumda olduğunu ortaya koydu. Perakende ve tüketici sektöründe yapay zekâ alanında bu oran yüzde 62’ye ulaştı. Buna karşılık, ürün kalitesi ve ürün geliştirme konularında ABD’li şirketler hâlâ avantajlı.

Düzenlemelerde iyileşme

Rapor, düzenleyici ortamda da olumlu gelişmelere dikkat çekti. Şirketlerin yüzde 48’i regülasyonların sektörleri için şeffaf olduğunu belirtirken, bu oran 2024’te yüzde 35 düzeyindeydi. Şeffaflık eksikliğinin operasyonları engellediğini söyleyenlerin oranı yüzde 16’ya gerileyerek 12 puan düştü. Ayrıca, yabancı ve yerli firmaların eşit muamele gördüğünü düşünenlerin oranı yüzde 37’ye yükseldi.

Çin yönetimi son dönemde yabancı yatırımcıları çekmek için biyoteknoloji yatırımlarına kolaylıklar ve kamu alımlarında standartların netleştirilmesi gibi adımlar içeren bir “eylem planı” açıklamıştı.

Teknoloji şirketleri daha karamsar

Tüm bu iyileştirmelere rağmen, şirketlerin yüzde 14’ü Çin’deki iş ortamının kötüleştiğini söyledi. Bu oran teknoloji sektöründe yüzde 31 ile en yüksek seviyeye çıktı.