AB'nin göç politikasında yeni dönem: İade merkezleri ve ticari yaptırımlar yolda
- Avrupa Birliği (AB) ülkeleri, kendi topraklarında bulunan ancak sığınma başvurusu reddedilen kişilerin menşe ülkelerine geri gönderilmesini kolaylaştıracak yeni düzenleme konusunda anlaşmaya vardı.
- Düzenlemeye göre geri dönüş kararı verilen kişilerin yetkililerle işbirliği yapmaması durumunda, üye ülkeler belirli yardım ve ödenekleri kesmeye veya hapis cezası dahil cezai yaptırımlar uygulamaya karar verebilecek.
AB Konseyi'nden yapılan açıklamaya göre, üye ülkeler, yasa dışı yollarla AB ülkelerinde bulunan ve sığınma başvurusu reddedilen kişilere geri dönme yükümlülüğü başta olmak üzere çeşitli yükümlülükler getiren düzenleme üzerinde uzlaştı.
Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen AB Dönem Başkanı Danimarka’nın Göç ve Entegrasyon Bakanı Rasmus Stoklund, AB sınırlarında haklarında geri dönüş kararı alınan düzensiz göçmenlerin yaklaşık dörtte üçünün ülkelerine dönmek yerine üye ülkelerde kalmaya devam ettiğini bildirdi.
Stoklund, geri dönme düzenlemesi konusunda varılan anlaşmadan memnun olduğunu belirterek, "İlk kez, (üye ülkelerde) yasa dışı olarak bulunan üçüncü ülke vatandaşları yükümlülük altına girecek. Üye ülkelerin çok daha iyi bir araç seti olacak, örneğin, (işbirliği yapmayan kişileri) daha uzun süre gözaltında tutabilecek ve giriş yasakları daha uzun olacak." ifadelerini kullandı.
Avrupa Parlamentosu'nun (AP) son metne onay vermesinin ardından yasalaşması beklenen düzenleme, üye ülkelerde kalan ancak sığınma başvurusu reddedilmiş ve geri dönüş talimatı verilmiş kişilerin menşe ülkelerine geri gönderilmesini kolaylaştırıyor.
Düzenleme kapsamında, söz konusu kişilere, geri dönme yükümlülüğü dahil yetkililere seyahat veya kimlik belgesi sunma, biyometrik verilerini paylaşma ve geri dönme kararına "hileli yollarla" itiraz etmeme gibi bazı yükümlülükler getirilmesi planlanıyor.
Düzenleme ayrıca, tartışmalı İtalya-Arnavutluk örneğiyle uygulamaya giren üçüncü ülkelerle geri dönüş merkezi anlaşmalarını da yasal zemine oturtuyor.
AB'de yasa dışı olarak kalan ve kesin geri dönüş kararı almış kişiler, ikili veya AB düzeyinde imzalanan bir anlaşmaya dayanarak üçüncü bir ülkeye de gönderilebilecek.
Böyle bir anlaşma, uluslararası hukuka uygun olarak, uluslararası insan hakları standartlarına ve ilkelerine saygı gösteren bir üçüncü ülkeyle yapılabilecek.
Düzenleme, herhangi bir üye ülkenin kişi hakkında neden geri dönüş kararı aldığını belirteceği Avrupa Geri Dönüş Emri (ERO) formunun ortak Schengen Bilgi Sistemi’ne yüklenmesini de öngörüyor.
Hakkında bu form düzenlenen kişinin başka bir üye ülkeye geçmesi halinde, ilgili ülke formu dayanak göstererek sıfırdan yeni bir süreç başlatmadan geri dönüş kararını uygulayabilecek. Böylece geri dönüş kararlarının üye ülkeler arasında karşılıklı olarak tanınması sağlanacak.
Ayrıca, geri dönüş kararı verilen kişilerin yetkililerle işbirliği yapmaması durumunda, üye ülkeler belirli yardım ve ödenekleri kesmeye veya hapis cezası dahil cezai yaptırımlar uygulamaya karar verebilecek.
İtalya'nın Arnavutluk'taki tartışmalı göçmen merkezleri
İtalya Başbakanı Giorgia Meloni ile Arnavutluk Başbakanı Edi Rama'nın 6 Kasım 2023'te Roma'da imzaladıkları anlaşma, İtalyan güvenlik güçleri tarafından Akdeniz'de kurtarılan reşit ve sağlıklı erkek düzensiz göçmenlerin Arnavutluk'a nakledilmesini ve iltica taleplerinin inceleneceği süre boyunca burada kalmalarını öngörüyordu.
Söz konusu anlaşma, bir AB ülkesinin, kendisine gelen düzensiz göçmenleri Birlik üyesi olmayan başka ülke toprağına göndermesini düzenleyen ilk anlaşma olma özelliğini taşıyordu.
Yılda 36 bin kadar düzensiz göçmenin nakledilmesinin öngörüldüğü Arnavutluk'taki bu merkezler, Ekim 2024'te faaliyete alınmıştı.
İnsan hakları kuruluşları ise bu örneğin, AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in teklifiyle yasalaşması halinde temel hak ihlalleri açısından ciddi riskler doğacağını belirtmişti.