Çin'den Trump'ın Vietnam'la yaptığı ticaret anlaşmasına sert tepki

PAYLAŞ
Çin'den Trump'ın Vietnam'la yaptığı ticaret anlaşmasına sert tepki

Çin, ABD Başkanı Donald Trump’ın Vietnam’la imzaladığı yeni ticaret anlaşmasına tepki gösterdi. Pekin yönetimi, söz konusu anlaşmanın Çin'in çıkarlarına zarar verebilecek unsurlar barındırdığına dikkat çekerken, ABD’nin üçüncü ülkelerle yaptığı bu tür ticari hamleleri “kurtuluş günü tarifeleri” bağlamında değerlendirdiğini ve bu yaklaşımın Çin’i hedef aldığını savundu.

Anlaşma, ABD’nin Vietnam’dan ithal ettiği bazı ürünlerdeki tarifeleri yüzde 46'dan yüzde 20’ye düşürüyor. Ancak “trans-shipping” olarak bilinen ve Çin’den gelen malların Vietnam üzerinden ABD’ye yönlendirilmesine karşılık uygulanan yüzde 40’lık tarife korunuyor. Bu durum, Çin’den ABD’ye yeniden ihracatın önüne geçme amacı taşıyor. Pekin yönetimi, bu uygulamanın Çin mallarını dolaylı yoldan hedef aldığı görüşünde.

Çin Ticaret Bakanlığı Perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD ile Vietnam arasında varılan anlaşmayı dikkatle incelediklerini ve Çin’in çıkarlarını zedeleyecek herhangi bir adımı kesinlikle kabul etmeyeceklerini ifade etti. Bakanlık, böyle bir durumun ortaya çıkması halinde “kararlı karşı önlemler” alınacağını da bildirdi.

2 Nisan’da Trump tarafından duyurulan “kurtuluş günü tarifeleri” çerçevesinde bu anlaşma, Çin’e karşı imzalanan ikinci büyük ticaret anlaşması oldu. Daha önce Mayıs ayında ABD ile İngiltere arasında çelik ve ilaçları kapsayan, yüksek güvenlik standartları içeren benzer bir anlaşmaya varılmıştı.

Trump yönetimiyle ticaret anlaşması imzalamak isteyen ülkelerin sayısı hızla artarken, ABD’nin 9 Temmuz'da devreye sokmayı planladığı karşılıklı tarifeler öncesinde bu anlaşmaların hız kazanması dikkat çekiyor. Vietnam ise ABD’ye ihracatının toplam ihracat içindeki yüzde 30’luk payı nedeniyle bu sürece hızlı şekilde dâhil olan ülkelerin başında geliyor.

Ancak anlaşmanın içeriği, Hanoi için önemli tavizler içeriyor. Uzmanlar, yüzde 40’lık trans-shipping tarifesinin korunmuş olmasının, Çin’den gelen ürünlerin Vietnam üzerinden ABD’ye ulaşmasını engellemeyi hedeflediğini belirtiyor. Hong Kong Şehir Üniversitesi’nden uluslararası ekonomik hukuk uzmanı Julien Chaisse, bu durumun ABD’nin Çin'e yönelik stratejisinin bir parçası olduğunu ve “Vietnam üzerinden ABD vergilerinden kaçmak isteyen Çin mallarının” önünü kesmeyi amaçladığını ifade etti.

Chaisse, Washington’un Çin’e yakın ülkelerle ikili ticari ilişkileri derinleştirerek Pekin’in tedarik zinciri üzerindeki etkisini sınırlamaya çalıştığını belirtti. Güneydoğu Asya ülkeleri, ABD-Çin arasındaki ticaret savaşında Çinli şirketler için alternatif üretim ve ihracat merkezi hâline gelmişti. Ancak bu yeni ticaret dinamikleri, ABD ile artan ticaret fazlaları üzerinden yeni vergilendirme risklerini de beraberinde getirdi.

Capital Economics’ten baş Asya ekonomisti Mark Williams ve kıdemli ekonomist Gareth Leather, bu tür anlaşmaların diğer ülkeler açısından da Çin’le olan ticaretin bir bölümünü azaltma beklentisi yaratabileceğini vurguladı. Uzmanlara göre, bu eğilimin başka ülkelere de yayılması hâlinde Çin tarafından provokasyon olarak algılanması olası.

Anlaşmanın ABD-Çin ticaret görüşmeleri üzerindeki etkilerine de dikkat çekiliyor. Pekin ile Trump yönetimi arasında daha önce tarifelere yönelik bir ateşkes olduğu iddia edilse de, nadir toprak elementlerinin ihracatına getirilen sınırlamalar ve yarı iletken gibi ileri teknoloji ürünler üzerindeki ihracat kontrolleri konusundaki çekinceler sürüyor.

HSBC Asya baş ekonomisti Frederic Neumann, ABD’nin Çin’den gelen ürünlerde üçüncü taraflar aracılığıyla gerçekleşen dolaylı ithalatı sınırlamakta ısrarcı olması hâlinde, iki ülke arasındaki gerilimin yeniden yükselebileceğini ifade etti.

Vietnam tarafında ise belirsizlikler sürüyor. Amerikan Ticaret Odası’nın Hanoi’deki genel müdürü Adam Sitkoff, Trump’ın Japonya gibi ülkelere yönelttiği tarifelerden Vietnam’ın anlaşma sayesinde şimdilik kurtulduğunu söyledi. Ancak Sitkoff’a göre, yüzde 40’lık trans-shipping vergisinin kapsamı, hangi ürünlerin bu kapsama gireceği ve yüzde 20’lik tarifenin diğer vergilere ek mi yoksa nihai mi olduğu gibi birçok detay hâlâ net değil.

Hong Kong Üniversitesi’nden Prof. Brian Wong, Çin’in bu süreçte daha çok “gösteriye” dayalı bir tepki verdiğini, asıl farkın anlaşmaların uygulanmasında ortaya çıkacağını belirtti. Wong’a göre, küresel ticaretin karmaşık doğası ve şirketlerin esneklik kapasitesi göz önüne alındığında, ABD’nin bu tür aktarma vergilerini uygulamada zorluk yaşaması muhtemel.

Sitkoff, son olarak, anlaşmanın tam etkisinin tarifelerin nasıl uygulanacağına bağlı olduğunu belirterek, “Yüzde 40’lık tarife, başka bir ülkeden içerik içeren herhangi bir ürünü kapsıyor mu? Bu soruların yanıtı, kutlama mı yapılacağı yoksa endişe mi duyulacağı konusunda belirleyici olacak” dedi.