Fitch Türkiye kararını açıkladı, not artışı veya düşüşüne neden olacak senaryolarını yazdı
Fitch Ratings ise Şubat ayındaki değerlendirmesinde Türkiye'nin kredi notunu "BB-", not görünümünü "durağan" olarak teyit etmişti. Kuruluş Türkiye hakkında yaptığı yeni değerlendirmede kredi notunu BB- olarak, not görünümü ise "durağan" olarak teyit etmeyi sürdürdü ve bir değişiklik yapmadı.
Fitch'in kredi notu kararına ilişkin açıklamasında Türkiye'nin notlarının, yüksek enflasyon ve para politikasına siyasi müdahale geçmişini, yüksek finansman gereksinimlerine kıyasla düşük dış likiditeyi ve emsallerine kıyasla daha zayıf yönetişimi yansıttığı belirtildi. Bu faktörlere karşılık, düşük kamu borcu, dış finansmana sürdürülebilir erişim geçmişi, dayanıklı bankacılık sektörü ve 'BB' emsal grubu medyanına göre kişi başına düşen yüksek GSYİH geldiği de vurgulandı.
Para politikasının sıkılaştırılmasının, esas olarak Mart ayında yerleşik olmayan sermaye çıkışlarının yol açtığı dış baskıların kontrol altına alınmasına yardımcı olduğu belirtilirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) aldığı önlemler arasında, politika faiz oranının 350 baz puan artırılarak %46'ya yükseltilmesinin (bu, yetkililerin enflasyonla mücadele sürecine yakın vadeli kararlılığı konusundaki Fitch görüşünü desteklediğinin altı çiziliyor) ve TL'yi istikrara kavuşturmak için yaklaşık 50 milyar ABD doları tutarında döviz müdahalesinin de yer aldığı hatırlatıldı.
2026'dan İtibaren Daha Büyük Politika Riski
Fitch'in görüşüne göre, para politikası çerçevesi yine de önemli bir derecelendirme zayıflığı olmaya devam ediyor; bu durum bağımsızlığın eksikliğini ve uygulanan aşırı gevşek, alışılmadık ve istikrarsızlaştırıcı politikaların yakın geçmişini yansıtıyor.
Fitch'in temel senaryosu, 2025 yılı sonunda %7'lik reel politika faiz oranı da dahil olmak üzere, 2026 yılı boyunca politikanın oldukça sıkı kalması, makroekonomik ihtiyati araçların kullanımının devam etmesi, özellikle kredi büyümesine getirilen sınırlamalar, reel döviz kurunun daha da kademeli olarak değer kazanması ve ılımlı mali konsolidasyon. Fitch, Mayıs 2028'de yapılması planlanan Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde gevşeme öngörüyor, ancak gelecek yıldan sonra politika düzenlemelerinde önemli ölçüde daha fazla belirsizlik ve risk olmasına rağmen, oldukça negatif reel faiz oranlarına geri dönülmesini beklemiyor.
"Hâlâ Çok Yüksek Enflasyon"
Haziran ayına kadar yarıdan fazla azalarak %35'e gerileyen enflasyonun, 2025 yılı sonunda %28'e, 2026 yılı sonunda ise %21'e düşeceğini tahmin eden Fitch, ancak bu oranın, değerlendirdiği tüm devlet tahvilleri arasında hâlâ en yüksek seviye olduğunun altını çizdi. Fitch açıklamasında, "Önümüzdeki bir yıla ilişkin enflasyon beklentileri düştü, ancak özellikle haneler için yüksek kalmaya devam ediyor. Hâlâ dalgalı olan piyasa duyarlılığıyla birlikte, bu durum, belirgin bir politika gevşemesinin yenilenen enflasyonist baskıyı ve bunun sonucunda ortaya çıkan makro-finansal ve dışsal stresi tetikleme riskini artırıyor." dedi.
Tamponlar Mayıs'tan Bu Yana Kısmen İyileşti
Takaslar hariç net uluslararası rezervlerin, Mart ortasından Mayıs başına kadar 48,8 milyar ABD doları düşerek 13,7 milyar ABD dolarına gerilediğini ve Temmuz başında kısmen toparlanarak 40,9 milyar ABD dolarına ulaştığını hatırlatan Fitch, ancak bunun, Mart 2024'teki en düşük seviyenin 106,5 milyar ABD doları üzerinde olduğunu, geçen yıl yerel bankalarla yapılan döviz takaslarının sona erdirilmesinin, brüt rezervlerin kalitesini iyileştirdiğini (brüt rezervler 43,1 milyar ABD doları artarak 166,2 milyar ABD dolarına yükseldi) belirtti. Fitch, 2024'ün ilk çeyreğine göre daha güçlü dış pozisyonun, dolarizasyondaki düşüşü, sermaye girişlerini ve dış finansmana erişimdeki iyileşmeyi yansıttığını söyledi.
Uluslararası Rezervler Genel Olarak Korunuyor
Fitch, cari açığın 2025'te 0,4 puan artarak GSYİH'nin %1,2'sine, 2026'da ise %1,5'e yükselmesini öngörüyor. Bu artış, ithalatın güçlenmesi ve reel döviz kuru değerlenmesinin ihracat üzerindeki olumsuz etkisine bağlı. 2027'de ılımlı sermaye girişleri ve brüt uluslararası rezervlerin 4,4 aylık cari dış ödemeler seviyesinde olacağını öngörüyoruz. Bu, her ikisi de 4,7 ay olan 2024 sonu seviyesinin ve "BB" medyanının biraz altında.
Halen Yüksek Dış Finansman İhtiyacı
Fitch not açıklamasında şu ifadeler yer aldı: "Türkiye'nin önümüzdeki 12 ay içinde (Mayıs sonu itibarıyla) vadesi dolacak dış borcu (ticaret kredileri dahil) 222 milyar ABD doları olup, bu rakam döviz rezervlerine kıyasla yüksektir ve uluslararası likidite oranı %80 olup, %154'lük 'BB' medyanının oldukça altındadır. Ortaya çıkan risk, egemen ve özel sektörlerin uzun vadede dış finansmana erişiminin dayanıklılığıyla hafifletilmektedir. Banka ve kurumsal dış borçların sırasıyla %115 ve %157 olan Mayıs sonu itibarıyla (altı aylık dönen bazda) yenileme oranlarının güçlü kalmasını bekliyoruz.
Dünya Bankası göstergelerine göre Türkiye'nin yönetişim sıralamasının, son on yılda gerilemeye devam ederek 32. yüzdelik dilime gerilediğini ve bunun da 44. yüzdelik dilimin 'BB' medyanının oldukça altında olduğunu vurgulayan Fitch, jeopolitik risklerin ise Türkiye içn azaldığını da belirtti: "PKK, Mayıs ayında Suriye'de Beşşar Esad hükümetinin devrilmesiyle birlikte dağılma planlarını açıklaması, güvenlik risklerini azaltmalı ve özellikle ABD ile uluslararası ilişkileri kısmen iyileştirmelidir. Bununla birlikte, istikrarsız bölgesel güvenlik ortamı ve Türkiye'nin aktif dış politikası jeopolitik zorluklar yaratmaya devam ediyor. Uzlaşma çabalarının, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın erken seçim istemesi durumunda ihtiyaç duyulan 360 parlamento sandalyesini güvence altına almak için ana DEM ile bir anlaşmaya giden yolu açması ihtimali var."
Döviz Koşullu Yükümlülüklerde Azalma
Döviz korumalı TL mevduatların payının, Ağustos 2023'teki 144 milyar ABD doları (%26,2) seviyesinden Haziran 2025'te 14 milyar ABD dolarına (%2,4) keskin bir düşüşle gerilediğini ve tamamen ortadan kalkmasının beklendiğini söyleyen Fitch, banka mevduat dolarizasyon oranının da 2021 sonundaki %62'lik zirveden %38'e gerileyerek %33'lük 'BB' medyanına yaklaştığını vurguladı.
Düşük Kamu Borcu, Daralan Açık
Fitch, genel kamu açığının 2025 yılında yaklaşık 1 puan azalarak GSYİH'nin %4'üne, depremle ilgili harcamalardaki 0,9 puanlık düşüşün de katkısıyla, bütçelenen gelirin altında kalması ve daha yüksek faiz maliyetleriyle 2026 yılında GSYİH'nin %3,5'ine düşeceğini tahmin ediyor. Borç faizi/gelirinin 2025 yılında 2,4 puan artarak %11,9'a, yani %11,1 olan 'BB' medyanının üzerine çıkması öngörülüyor. Genel kamu borcu/GSYİH oranının 2025 yılında 0,7 puan artarak %25,4'e, 2027 yılında ise %26,4'e, yani öngörülen 'BB' medyanının %53,9'unun yaklaşık yarısına yükseleceğini öngörüyoruz. Merkezi yönetim borçlarının döviz cinsinden olan payı, 2023 yılı sonundaki %64 seviyesinden, Mayıs 2025 itibarıyla %55'e geriledi.
Büyüme Bu Yıl Yavaşlıyor
Fitch, GSYİH büyümesinin 2025'te %2,9'a gerileyeceğini, ardından 2026'da %3,5'e ve 2027'de %4,2'ye hızlanacağını öngörüyor. Bu büyüme, kısmen para ve kredi koşullarındaki istikrarlı gevşemeyi yansıtıyor ve trend oranına ilişkin değerlendirmemizin biraz üzerinde. Türkiye'nin ABD tarifelerine maruziyeti düşük. Fitch, başkanlık seçimleri öncesinde önemli yapısal reformlar öngörmüyor.
Not veya görünüm düşüşüne yol açabilecek senaryolar
Fitch'in olumsuz not aksiyonuna yol açabilecek senaryoları şöyle oldu
- Makro : Örneğin istikrarsızlaştırıcı bir politika gevşetme döngüsü veya alışılmadık bir politika karışımına dönüş sonucunda yenilenen enflasyonist baskılar ve ödemeler dengesi ile makro finansal risklerin artması
- Dışsal : Uluslararası rezervlerde hızlı bir düşüş veya rezervlerin bileşiminde önemli bir bozulma, örneğin daha geniş cari açık, azalan piyasa güveni ve/veya mevduat dolarizasyonunda keskin bir artış nedeniyle
- Yapısal : Ekonomiyi ve dış finansmanı etkileyen iç siyasi veya güvenlik durumunun veya uluslararası ilişkilerin bozulması
Not veya görünüm artışına yol açabilecek senaryolar
- Makro : Artan politika güvenilirliği ve yenilenen makro istikrarsızlık riskinin daha düşük olmasıyla desteklenen, derecelendirme rakipleriyle arasındaki farkı azaltan, enflasyonda sürdürülebilir düşüş
- Dışsal : Özellikle dış finansman gereksinimlerinde sürekli bir azalma ile birleştirilirse, egemenin dış tamponlarının önemli ölçüde güçlendirilmesi
- Yapısal : Yurt içi siyasi şokların sosyal istikrarı ve yatırımcı güvenini olumsuz etkileme riskinin düşük olması veya yönetişim ve kurumsal güç açısından iyileştirilmiş bir görünümü destekleyen önlemler
