Eğer NATO ülkeleri savunmaya GSYH’lerinin yüzde 5’ini ayırsa, sadece ABD’nin harcaması 573 milyar doları bulacak. Almanya’nın 235, Fransa’nın 160, Birleşik Krallık'ın 96, Türkiye’nin ise 38 milyar dolar ayırması gerekecek. Bu hedef, birçok ülke için mevcut bütçelerin iki-üç katına çıkması anlamına geliyor.
Tarifeler bitti, kriz sırası NATO bütçelerinde: Trump'ın yüzde 5 hedefi en çok İspanya ve Kanada’yı zorlayacak
YAYIN TARİHİ, 20 Mayıs 2025 15:45
GÜNCELLEME, 20 Mayıs 2025 15:50
PAYLAŞ
- Biri bitmeden diğeri başlıyor. Trump’ın tarife şokunun yankıları hafiflerken sıra, seçim kampanyasından beri gündeme getirdiği NATO üyelerinden savunma harcamalarını GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarması talebine geldi.
- NATO verilerine göre, 2024’te yalnızca birkaç ülke yüzde 3’ü aşabiliyor; yüzde 5 hedefi için İspanya, Belçika ve Kanada ise en fazla bütçe artışı yapmak zorunda kalacak ülkeler arasında.
- CNBC-e'ye değerlendirmelerde bulunan Avrupa Parlamentosu'nda dış politika danışmanı Marian Duris, yüksek sosyal harcamalar, kamu borcu ve kültürel direnç nedeniyle bu seviyeye ulaşmanın pek çok ülke için yakın vadede imkansız olduğunu vurguladı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın, haziran sonunda yapılacak NATO zirvesine katılımını müttefiklerin savunma harcamalarını artırma taahhüdüne bağladığı öne sürüldü. Der Spiegel’in diplomatik kaynaklara dayandırdığı habere göre, Trump yönetimi NATO üyelerinden savunma bütçelerini GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarma yönünde net adımlar bekliyor. İlk döneminde de yüzde 2 için direten Trump, 22 üye ülkenin bu oranı tutturmasıyla sonuçlandı. Yüzde 5 hedefini ise geçen sene seçim kampanyasında dillendirmeye başlayan Trump'ın bu pazarlık aracı pek çok ülke için ciddi bir bütçe artışı anlamına geliyor.
CNBC-e'nin derlediği NATO verilerine göre, 2024 yılı sonunda sadece birkaç ülke yüzde 3'ün üzerinde savunma harcamasına ulaşmış olacak. En yüksek oranlar Polonya (yüzde 4,07), Estonya (yüzde 3,41), Letonya (yüzde 3,39) ve Litvanya (yüzde 3,11) gibi Doğu Avrupa ülkelerinde. Buna karşın NATO’nun büyük ekonomilerinin çoğu, yüzde 5 hedefinden oldukça uzak.
‘Yüzde 5 hedefi birçok ülke için imkansız’
cnbce.com'a konuşan Avrupa Parlamentosu’nda Dış Politika Danışmanı Marian Duris’e göre, bazı büyük ekonomiler artan jeopolitik tehdit algısı ve 'Atlantik baskısı'nın etkisiyle savunma harcamalarını artırmaya eğilim gösterebilir. Bu artış, aynı zamanda yerli savunma sanayilerini canlandırma amacı da taşıyabilir. Ancak bu adımların kamuoyunda karşılık bulması her zaman mümkün değil.
Yüksek sosyal harcama yükümlülükleri, kamu borcu ve mali kurallar (özellikle AB'de) mevcut bütçe alanını sınırlamaktadır. Militarizasyona karşı kültürel direnç böyle bir değişimi daha da zorlaştırmakta.
Duris, ayrıca NATO üyeleri arasındaki tehdit algılarındaki farklılıkların ve savunma tedarik sistemlerindeki verimsizliklerin, yüzde 5’lik ortak bir çizgiye ulaşmayı gerçekçi olmaktan çıkardığını söyledi: “Bazıları için bu mümkün olsa da (ve Polonya bu seviyeye yakın olsa da), bu harcama seviyesine ulaşmak zor siyasi tercihler ve yapısal reformlar gerektirecek. Bu nedenle, NATO üyesi ülkelerin büyük çoğunluğu için GSYH'nin yüzde 5’i oranında harcama yapmanın en azından önümüzdeki dönemde imkansız ve ulaşılamaz olduğunu düşünüyorum.”
En fazla harcama artışı gerekecek ülkeler
2024 tahminlerine göre savunma harcamasını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarmak için en fazla bütçe artışı yapması gereken ilk 5 ülke şöyle:
- İspanya – yüzde 1,24’ten yüzde 5’e çıkmak için +3,76 puan
- Belçika – yüzde 1,29’dan yüzde 5’e çıkmak için +3,71 puan
- Lüksemburg – yüzde 1,30’dan yüzde 5’e çıkmak için +3,70 puan
- Slovenya – yüzde 1,37’den yüzde 5’e çıkmak için +3,63 puan
- Kanada – yüzde 1,45’ten yüzde 5’e çıkmak için +3,55 puan
| Ülke | 2023 (%) | 2024 (% tahmin) | %5 Hedefi İçin Ek (%) |
| İspanya | 1.16 | 1.24 | 3.76 |
| Belçika | 1.18 | 1.29 | 3.71 |
| Lüksemburg | 1.15 | 1.3 | 3.7 |
| Slovenya | 1.32 | 1.37 | 3.63 |
| Kanada | 1.33 | 1.45 | 3.55 |
| Portekiz | 1.46 | 1.46 | 3.54 |
| İtalya | 1.5 | 1.5 | 3.5 |
| Karadağ | 1.7 | 1.75 | 3.25 |
| Hırvatistan | 1.67 | 1.86 | 3.14 |
| Slovakya | 1.84 | 2.0 | 3.0 |
| Kuzey Makedonya | 1.79 | 2.0 | 3.0 |
| Fransa | 1.9 | 2.03 | 2.97 |
| Bulgaristan | 1.96 | 2.04 | 2.96 |
| Arnavutluk | 1.74 | 2.04 | 2.96 |
| Hollanda | 1.7 | 2.06 | 2.94 |
| Çekya | 1.32 | 2.08 | 2.92 |
| Türkiye | 2.09 | 2.09 | 2.91 |
| Almanya | 1.48 | 2.1 | 2.9 |
| Macaristan | 2.13 | 2.13 | 2.87 |
| Norveç | 1.82 | 2.22 | 2.78 |
| İsveç | 1.68 | 2.25 | 2.75 |
| Romanya | 1.76 | 2.26 | 2.74 |
| Finlandiya | 2.12 | 2.3 | 2.7 |
| Birleşik Krallık | 2.25 | 2.33 | 2.67 |
| Danimarka | 1.36 | 2.35 | 2.65 |
| Yunanistan | 2.99 | 2.99 | 2.01 |
| Litvanya | 2.79 | 3.11 | 1.89 |
| Amerika Birleşik Devletleri | 3.26 | 3.19 | 1.81 |
| Letonya | 2.97 | 3.39 | 1.61 |
| Estonya | 3.44 | 3.41 | 1.59 |
| Polonya | 3.27 | 4.07 | 0.92999... |
Türkiye yüzde 2'nin üzerinde ama yüzde 5 hedefi hala uzak
2024’te Türkiye’nin savunma harcamalarının GSYİH’ye oranı yüzde 2,09 olarak tahmin ediliyor. Bu oran, NATO’nun resmi yüzde 2 hedefinin az da olsa üzerinde. Ancak yüzde 5 hedefi dikkate alındığında, Türkiye’nin de yaklaşık +2,91 puanlık ek harcama oranı yaratması gerekiyor.
NATO toplam ortalaması yine yüzde 3’ün altında
Verilere göre, NATO ülkelerinin genel ortalaması 2024’te yüzde 2,61 olacak. Bu seviye, ittifakın 2014’te Galler Zirvesi’nde belirlediği yüzde 2 hedefinin üzerinde ama Duris'in de dikkat çektiği gibi, Trump’ın gündeme getirdiği yüzde 5 hedefinin çok altında.
Ülkeler savunmaya GSYH’nin yüzde 5’ini ayırsa toplam harcama 3,3 trilyon doları aşacak
AVRUPA ÜLKELERİ TRUMP KRİTERİNİN TAM OLARAK NERESİNDE? |
||||
| Ülkeler | GYSH (milyon dolar-2024 tahmin) | Mevcut Savunma Harcamaları (2024 tahmin) | Yapması gereken savunma harcaması (Milyon dolar) | Yapılması gereken ekstra savunma harcaması (Milyon dolar) |
| Arnavutluk | 26,130 | 532 | 1,307 | 775 |
| Belçika | 686,972 | 8,608 | 34,349 | 25,741 |
| Bulgaristan | 108,425 | 2,208 | 5,421 | 3,213 |
| Kanada | 2,207,829 | 32,064 | 110,391 | 78,327 |
| Hırvatistan | 93,970 | 1,743 | 4,699 | 2,956 |
| Çekya | 348,295 | 7,229 | 17,415 | 10,186 |
| Danimarka | 424,659 | 9,966 | 21,233 | 11,267 |
| Estonya | 42,621 | 1,453 | 2,131 | 678 |
| Finlandiya | 302,830 | 6,965 | 15,142 | 8,177 |
| Fransa | 3,194,326 | 64,922 | 159,716 | 94,794 |
| Almanya | 4,711,554 | 99,160 | 235,578 | 136,418 |
| Yunanistan | 260,026 | 7,765 | 13,001 | 5,236 |
| Macaristan | 232,018 | 4,940 | 11,601 | 6,661 |
| İtalya | 2,379,497 | 35,633 | 118,975 | 83,342 |
| Letonya | 43,165 | 1,463 | 2,158 | 695 |
| Litvanya | 85,639 | 2,662 | 4,282 | 1,620 |
| Lüksemburg | 58,350 | 758 | 2,918 | 2,160 |
| Karadağ | 8,109 | 139 | 405 | 266 |
| Hollanda | 1,233,317 | 22,665 | 61,666 | 39,001 |
| Kuzey Makedonya | 15,861 | 317 | 793 | 476 |
| Norveç | 478,626 | 10,562 | 23,931 | 13,369 |
| Polonya | 858,146 | 34,906 | 42,907 | 8,001 |
| Portekiz | 308,792 | 4,519 | 15,440 | 10,921 |
| Romanya | 386,899 | 8,731 | 19,345 | 10,614 |
| Slovakya | 143,864 | 2,870 | 7,193 | 4,323 |
| Slovenya | 72,006 | 986 | 3,600 | 2,614 |
| İspanya | 1,729,964 | 21,492 | 86,498 | 65,006 |
| İsveç | 607,542 | 13,647 | 30,377 | 16,730 |
| Türkiye | 1,337,474 | 27,953 | 66,874 | 38,921 |
| Birleşik Krallık | 3,605,215 | 84,041 | 180,261 | 96,220 |
| ABD | 29,169,676 | 935,000 | 1,458,484 | 523,484 |
| TOPLAM | 55,161,797 | 1,455,899 | 2,758,090 | 1,302,191 |
Kaynak: cnbce.com
DAHA FAZLA SAVUNMA SANAYİİ
