Borsadaki yüzde 1’lik bir düşüş bile kalp krizi ve felç riskini artırıyor

Çin ana karasında 2013 ile 2019 yılları arasında toplanan ölüm kayıtlarını inceleyen bilim insanları, borsa oynaklığı ile ölüm oranları arasında dikkat çekici bir ilişki olduğunu saptadı. Engineering adlı akademik dergide yayımlanan çalışmada, borsadaki günlük yüzde 1’lik bir düşüşün, kalp krizi ve felç kaynaklı ölümlerde yüzde 0,74 ila yüzde 1,04 artışa, intihar vakalarında ise yüzde 1,77 yükselişe yol açtığı belirtildi.

Benzer şekilde, borsada yaşanan yüzde 1’lik artış da kalp-damar hastalıklarından ölümlerde yüzde 0,85, intihar oranlarında ise yüzde 0,92'ye varan artışla ilişkilendirildi. Gün içi ani fiyat değişimlerinin (intra-day volatilite) de özellikle intihar riskini artırdığı görüldü. Kanamalı inme ve intihar, en duyarlı tepki gösteren iki sağlık sonucu olarak öne çıktı.

En riskli gruplar: Yaşlı erkekler ve düşük eğitimliler

Araştırma, dalgalanmalardan en çok etkilenen grupların; 65-74 yaş aralığındaki bireyler, erkekler, ortaokul veya daha düşük eğitim seviyesine sahip kişiler ve Çin’in orta bölgelerinde yaşayanlar olduğunu ortaya koydu. Mevsimsel etki de gözlemlendi: İntihar vakaları sıcak mevsimlerde artarken, kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümler kış aylarında yükseliyor.

Peki borsa sağlığı nasıl etkiliyor?

Uzmanlara göre bu etkilerin temelinde stres hormonları yatıyor. Ani mali kayıplar ya da kazançlar, kortizol ve katekolamin gibi hormonların salgılanmasına yol açarak kan basıncını yükseltiyor, damar iltihabına neden oluyor, kalp ritmini bozuyor ve pıhtı oluşumunu tetikliyor. Tüm bu fizyolojik etkiler, kalp krizi ve felç riskini artırıyor. Finansal kayıplar ise bireylerde umutsuzluk duygusunu derinleştirerek intihara zemin hazırlayabiliyor.

Ancak araştırmacılar sadece kayıpların değil, kazançların da stres yaratabildiğine dikkat çekiyor: “Borsa kazançları da zararsız değil. Fırsatı kaçırma korkusu ya da yanlış işlem yapmanın pişmanlığı da yoğun stres tepkileri oluşturabiliyor.”

Yalnızca yatırımcılar değil toplum da etkileniyor

Araştırmada analiz edilen ölümlerin tamamı aktif yatırımcılara ait değil. Ancak finansal sistemin geniş etkileri nedeniyle emeklilik fonları, bireysel birikimler ve hatta haberlerde yer alan piyasa haberlerinin bile toplum genelinde stres yarattığı vurgulanıyor.

Araştırmacılardan öneriler

Çalışmayı yürüten ekip, ekonomik dalgalanmaların toplumsal sağlık üzerindeki etkilerini azaltmak için şu önlemleri öneriyor:

• Ekonomik kriz dönemlerinde ruh sağlığı hizmetlerinin artırılması
• Finansal okuryazarlığın yaygınlaştırılması
• Toplum temelli destek ağlarının güçlendirilmesi
• Stresle başa çıkmaya yönelik kamusal bilgilendirme kampanyalarının başlatılması
• Ekonomi haberlerinin psikolojik etkilerini gözeten daha şeffaf bir piyasa iletişimi kurulması