Avrupa'da startup–sermayedar çatışması: Çin usulü '996' mesaisi LinkedIn’de tartışma yarattı

Avrupa startup ekosistemi, Çin'den yayılan tartışmalı bir çalışma rejimiyle çalkalanıyor. Çin’de teknoloji sektöründe yaygın olan ve haftanın altı günü, sabah 9’dan akşam 9’a kadar çalışmayı ifade eden '996' modeli, Avrupalı girişimciler ve yatırımcılar arasında fikir ayrılıklarına yol açtı. Özellikle LinkedIn’de alevlenen tartışma, bazı Avrupalı yatırımcıların bu kültürü destekleyici açıklamalarıyla dikkat çekti.

LinkedIn’de fitili ateşleyen yorum: '40 saat yetmez'

İsviçre merkezli Redalpine’in ortağı Sebastian Becker, Almanya’nın yeni Şansölyesi Friedrich Merz’in çalışma saatleriyle ilgili önerisine destek verdi ancak daha ileri gidilmesi gerektiğini savundu. Becker’e göre, haftalık 40 saatlik çalışma süresi rekabet için yetersiz. “Silikon Vadisi'nde haftada 60-70 saat çalışmak istisna değil. Çin’de buna 996 deniyor” diyen Becker, Avrupa’nın bu tempoyla rekabet edemeyeceğini öne sürdü.

'Avrupa'nın geride kaldığına dair ısrarcı bir görüş var'

Index Ventures’dan Martin Mignot, 996 sisteminin Çin’de doğduğunu ama küresel girişim kültüründe 'sessizce norm haline geldiğini' ifade etti. Mignot’a göre, bu baskının arkasında Avrupa'nın ABD ve Çin gibi teknoloji devi çıkaran ülkelerin gerisinde kaldığına dair yerleşik bir inanç yatıyor.

'Çin gibi çok çalışmaya değil, daha çok yatırıma ihtiyacımız var'

Ancak girişim dünyasının büyük bölümü bu görüşe karşı çıkıyor. Husmus’un kurucusu Sarah Werner, Avrupa’nın ihtiyacı olan şeyin 'daha fazla çalışkanlık değil, daha agresif finansman' olduğunu söylüyor. Werner’e göre, doğru sermaye yapısıyla Avrupa girişimleri, kendilerini yıpratmadan yetenekli ekipler kurabilir.

Don’t Quit Ventures’dan Noa Khamallah da benzer bir noktaya dikkat çekerek, “Spotify, ASML gibi Avrupa şirketleri sürdürülebilir inovasyonla büyüdü. 996 gibi modeller, Avrupa’nın değerleriyle çatışıyor" ifadelerini kullandı.

Revolut örneği: 'Yüksek tempolu kültür, çalışan kaybettirdi'

Bloom Money kurucusu Nina Mohanty, Avrupa’da bu tür aşırı çalışma rejimlerinin ciddi yan etkileri olduğunu belirtti. Örnek olarak Revolut’u gösteren Mohanty, “996 kültürüne en yakın yapı buydu ve çok fazla çalışan kaybı yaşandı” dedi. Revolut ise CNBC’ye yaptığı açıklamada 'yüksek performans ortamında' çalıştıklarını, ancak çalışanlara yönelik destek sistemlerini geliştirdiklerini ifade etti.

'Aşırı çalışmanın fetişleştirilmesi üretkenliği düşürüyor'

Balderton Capital’den Suranga Chandratillake, Çin ve Silikon Vadisi’ndeki aşırı mesai anlayışının 'akıllı çalışmayı değil, sadece yoğunluğu' yücelttiğini vurguladı: “Bu bir efsane. Çok çalışmak gerekebilir ama sürekli değil.”

Benzer şekilde, Bethnal Green Ventures’dan Dama Sathianathan, “Eğer işi anlamsız hale getirirseniz, üretkenlik artmaz" diyerek uzun saatlerin her zaman verim anlamına gelmediğini savundu.

'Z kuşağı 996'ya tahammül etmiyor'

Yeni nesil çalışanların bu tür kültürlere tahammülsüz olduğu da bir diğer önemli vurgu. Genç kızlar için geliştirilmiş sağlık uygulaması Luna'nın kurucusu Jas Schembri-Stothart, “Z kuşağı ve genç milenyaller, zehirli kültürlere karşı daha bilinçli ve daha az sabırlı” diyor.

Finansman eksikliği asıl sorun

Atomico’nun 2024 tarihli raporuna göre Avrupa, 2015’ten bu yana büyüme aşamasındaki teknoloji girişimlerinde yaklaşık 375 milyar dolarlık finansmanı kaçırdı. Ayrıca Avrupa’da yatırım bulan şirketlerin yarısı, sermaye için ABD’ye yöneliyor.

'996, bazı kurucuları dışlayabilir'

Son olarak, Silikon Vadisi’nden Dion McKenzie, 996 gibi tempoların yatırım alma ölçütüne dönüşmesi hâlinde ebeveynler, bakım sorumluluğu olanlar ya da zihinsel sağlığına öncelik veren kurucuların sistem dışında kalabileceği uyarısında bulundu.