FT Başyazarı Wolf'tan CNBC-e'ye Türkiye yorumu: "Küresel ortam destekliyor, potansiyel yüksek"
- Financial Times’ın baş ekonomi yazarı Martin Wolf, küresel ekonominin 2025 bilançosunu ve önümüzdeki döneme ilişkin riskleri CNBC-e’ye değerlendirdi. Wolf Türkiye’nin ise büyük potansiyeli olan bir ülke olduğuna dikkat çekti.
Financial Times’ın baş ekonomi yazarı Martin Wolf, küresel ekonominin 2025 bilançosunu ve önümüzdeki döneme ilişkin riskleri CNBC-e’ye değerlendirdi. Wolf’a göre yıl ticaret savaşları endişesine rağmen beklendiği kadar sert geçmedi; finansal piyasalarda balonlar oluşmuş olsa da bunların tamamı sistemik bir tehdide dönüşmüş değil.
“2025 beklenenden iyi geçti”
CNBC-e Londra Temsilcisi Berfu Güven’e konuşan Financial Times Başekonomi yazarı Martin Wolf küresel ekonomide 2025’in korktuğundan iyi geçtiğini söyledi.
“Nisan ayında Trump’ın ilk tarifelerini açıkladığı dönemde çok yıkıcı bir ticaret savaşına gidileceğini düşündüm. Ancak bugün gelinen noktada, büyük oyuncularla anlaşmalar yapıldı ve ticaret ortamı yönetilebilir görünüyor. Ekonomiler farklı hızlarda ama trendlerine yakın büyüyor, enflasyon genel olarak kontrol altında. Büyük ekonomilerin ağırlığıyla dünya ekonomisi, yaşanan ve korkulan şoklara kıyasla makul bir durumda.”
Wolf’a göre yapay zeka, tahvil piyasaları ve kriptoda balonlar var ama asıl soru ne kadar tehlikeli oldukları..
“Bazı varlıklarda balon benzeri işaretler görüyoruz. Ancak benim için asıl mesele bunların ne kadar tehlikeli olduğu. Bitcoin gibi varlıklarda fiyatlar çok oynak ama yüksek borçla beslenen bir yapı yok, bu nedenle dünya ekonomisine etkisi sınırlı. Yapay zeka yatırımları ise büyük ölçüde çok karlı, güçlü şirketler tarafından finanse ediliyor. Google, Meta, Amazon gibi şirketlerin bu yatırımlar için aşırı borçlanmaya ihtiyacı yok. Bu nedenle şu aşamada bunları sistemik açıdan çok tehlikeli görmüyorum.”
“Asıl risk banka dışı alanda”
Wolf’a göre küresel piyasalarda asıl risk banka dışı finans sisteminde.
“Beni daha çok endişelendiren alan, banka dışı finansal aracılık ve özellikle özel kredi piyasalarında artan kaldıraç. Burada biriken riskler bazı borç piyasalarında ciddi sorunlara yol açabilir ve dolaylı olarak bankalara da yansıyabilir. Yine de bugünkü tablo, 2000’lerin başındaki konut balonuna benzemiyor.”
Daha geniş borç piyasalarında yaşanabilecek sorunların bankalara da sıçrayabileceğini söyleyen Wolf, yine de tabloyu temkinli bir iyimserlikle değerlendiriyor.
“Büyük hükümetlerin temerrüde düşmesi bana çok olası gelmiyor. Kendi para birimlerinde borçlanan ülkeler için bu son derece nadirdir. ABD gerektiğinde dolar basabilir. Ancak uzun vadeli faizler çok yükselirse, tahvil fiyatları düşer, teminat değerleri erir ve bu da bazı yatırımcıları iflasa sürükleyebilir. Bu mümkün. Yine de bunların çoğu sistemik önemde değil; büyük bankalarla çok sıkı bağlantılı olmadıkları sürece. Tahvil fiyatlarında büyük bir şok yaşansa bile, dünyanın bunu bir felaket olmadan atlatabileceği konusunda makul ölçüde iyimserim”
“2008 benzeri bir kriz beklemiyorum”
Martin Wolf, 2008’e benzer küresel bir finans krizinin kısa vadede ancak çok büyük bir şokla mümkün olabileceğini söylüyor.
“Büyük bir enflasyon korkusu, tahvil faizlerinde çok sert bir yükseliş ve ciddi fiyat çöküşleri gerekir. Böyle bir senaryo mümkün ama şu anki koşullarda kaçınılmaz görünmüyor. Aksine, Ukrayna-Rusya savaşının sona ermesi ihtimali petrol fiyatlarını düşürebilir ve bu küresel ekonomi için destekleyici olur. Mevcut sorunlar daha çok uzun vadeli ve yapısal”
“Avrupa istikrarlı, Türkiye yüksek potansiyele sahip”
Wolf’un Avrupa ekonomisine ilişkin değerlendirmesi nispeten olumlu..
“Avrupa yavaş büyüyor ama büyüyor. Enflasyon hedefte, ECB durumdan memnun, faizler makul. Asıl sorun risk almama, düşük verimlilik ve inovasyon eksikliği. Almanya’nın artan harcamaları talebi destekleyecek ve savunma kapasitesini güçlendirecek. Büyük bir jeopolitik kazaya uğramazsa Avrupa’nın durumu istikrarlı”
Wolf Türkiye’nin ise büyük potansiyeli olan bir ülke olduğuna dikkat çekti.
“Türkiye’yi 1980’lerden beri tanıyorum. Konumu çok güçlü, insanları girişimci ve yetenekli. Sorunlar genellikle makroekonomik ve para politikası hatalarından kaynaklandı. Bugün ekonomiyi yöneten ekibe saygı duyuyorum ve iyi iş çıkardıklarını düşünüyorum. Temelde Türkiye hakkında yeniden iyimserim; elbette büyük bir dış şok ya da çok büyük bir politika hatası yaşanmadığı sürece. 2010’ların sonlarında para politikasında ciddi hatalar yapıldığına inanıyorum. Ancak siyasi ve ekonomik politika çizgisi değişmez, aynı ekip ekonomiyi yönetmeye devam ederse, Türkiye’nin her zaman sahip olduğuna inandığım çok büyük bir potansiyeli var”
“Küresel ortam Türkiye için destekleyici”
Wolf’a göre Türkiye ekonomisi oldukça esnek ve bunu geçmişte defalarca gösterdi. İsrail ile savaşın bitmesi ve olası Ukrayna barışı da Türkiye için oldukça olumlu bir dış ortam yaratıyor.
“Elbette her zaman beklenmedik felaketler olabilir; hayat bana bunu öğretti. Ancak mevcut tabloya baktığımda, önümüzdeki bir yıl ya da biraz daha uzun bir dönem için görünüm oldukça olumlu”