'Gizli formül' detayı masada: TikTok'un kaderi ne olacak?

ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, uzun süredir gündemde olan TikTok anlaşmasının şartlarını bugün ele alması bekleniyor.

Tarafların üst düzey yetkilileri bu hafta bir “çerçeve anlaşmaya” vardıklarını açıklarken, iddialara göre TikTok’un ABD operasyonlarının Oracle başta olmak üzere Andreessen Horowitz ve Silver Lake gibi Amerikan şirketlerinden oluşan bir konsorsiyuma satılması gündemde.

Anlaşmanın hayata geçmesi halinde bunun, uzmanların “nadir bir diplomatik ilerleme” olarak tanımladığı ve yıllardır manşetlerde yer alan TikTok krizine çözüm getiren bir gelişme olacağı değerlendiriliyor. BBC’ye konuşan uzmanlar, anlaşmanın ABD’deki 170 milyon TikTok kullanıcısı için ne anlama geleceğini ve Pekin’in karşılığında neler elde edebileceğini yorumladı.

Algoritma krizi masada

Çin devlet medyası süreci “kazan-kazan” olarak nitelendirirken, Trump ise “Çocuklar için istiyorum” ifadelerini kullandı. Ancak detaylar halen belirsizliğini koruyor.

Sızan bilgilere göre, ABD’de kullanıcılar için ülkeye özel bir TikTok sürümü sunulabilir. Bu uygulamanın işletmesi Amerikalı yatırımcıların eline geçse de en kritik mesele algoritma. TikTok’un içerik önerme mekanizması olarak bilinen algoritma, uygulamanın cazibesini ve küresel başarısını sağlayan “gizli sos” olarak tanımlanıyor.

Çinli sahibi ByteDance, bu algoritmayı devretmeyi reddetti ve Pekin yönetimi de şirketi destekledi. Ancak sürpriz bir şekilde Çin’in siber güvenlik otoritesi, algoritmanın tamamen devredilmeden, lisanslama yoluyla ABD’li bir şirkete kullandırılabileceğini sinyalleri verdi. Bu, Pekin’in önceki katı tutumuna göre önemli bir değişiklik olarak görülüyor.

Uzmanlara göre ABD’de kullanılacak sürüm, algoritmanın “daha hafif” bir versiyonuna dayanabilir. Bu da uygulamanın karlılığını sağlayan kullanıcı etkileşimi, reklam hedefleme ve içerik çeşitliliğinde daralma anlamına gelebilir.

Anlaşmanın önündeki engeller

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, kullanıcı deneyiminin “aynı kalacağını” savunsa da, Washington’da şüpheler devam ediyor. Cumhuriyetçi vekil John Moolenaar, “yabancı düşman” kontrolünden tam ayrışmayı şart koşan yasaya atıf yaparak mevcut çerçevenin yeterli olmayabileceğini söyledi.

Üstelik anlaşmanın Kongre’den de onay alması gerekiyor. ByteDance yönetim kurulu ve Çin hükümetinin nihai kararı da süreci uzatabilecek unsurlar arasında.

Trump ise siyasi açıdan TikTok’un ABD’de kalmasını istiyor. Özellikle genç seçmenler arasında popüler olan uygulamanın, 2024 seçimlerinde Trump’a destek sağladığı yorumları yapılıyor.

Çin için stratejik kazanımlar

Uzmanlara göre olası anlaşma, Pekin için de önemli kazanımlar içeriyor. ByteDance, algoritmanın kontrolünü elinde tutacak, TikTok ABD’de faaliyet göstermeye devam edecek ve marka değerini koruyacak. Ayrıca bu süreç, Çinli şirketler için teknoloji lisanslama modeliyle ABD pazarına girmenin yolunu açabilir.

Teknoloji analistleri, bu formülün gelecekte Çinli batarya üreticileri BYD veya CATL gibi firmaların ABD’ye girişinde de kullanılabileceğini belirtiyor.

Eski Dünya Bankası Çin Direktörü Bert Hofman, “Çin tarafı görüşmeleri yapıcı ve yapıldığı gibi açık tanımlıyor. Bu da aslında gidişattan memnun olduklarını gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu.

Ancak gözlemcilere göre anlaşma kağıt üzerinde ilerleme sağlasa da, uygulamada her zaman siyasi risklerle gölgelenmeye devam edecek.