TÜİK, Ulusal Hesaplar Sistemi'nde revizyona gitti
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ulusal Hesaplar Sistemi'nde revizyona gitti.
Forİnvest haberin aktardığı bilgilere göre TÜİK'ten yapılan açıklamada, yürütülen ana revizyon çalışmaları için detaylı program ve ulusal uygulama stratejileri geliştirildiği ve Eurostat’la projeler yürütüldüğü belirtildi. Sınıflama çerçeveleri, iş kayıtları ve çerçevesi, anketler ve idari veri kaynakları ile bilgi teknolojileri altyapısının uyumlaştırılması kapsamında yürütülen çalışmaların tamamlandığı ifade edildi.
Bu çerçevede, 1 Eylül 2025 tarihinde birlikte yayımlanacak olan “Dönemsel GSYH II. Çeyrek, 2025”, “Yıllık GSYH, 2024” ve “Arz ve Kullanım Tabloları, Girdi-Çıktı Tabloları, 2023” Haber Bültenlerindeki Ulusal Hesaplar Sistemine ilişkin çalışmalar şxu şekilde olacak:
"Arz ve Kullanım Tabloları ve Girdi-Çıktı Tabloları
İdari kayıt verilerinin daha etkin kullanılmasıyla birlikte, e-fatura bilgilerinin işlenerek girişimlerin girdi yapısına ilişkin bilgi derlenmiştir. İdari kayıt verilerinde gerçekleşen iyileşmeye paralel olarak elde edilen yeni veri kaynakları kullanılarak, 2023 Arz ve Kullanım Tabloları ve GirdiÇıktı Tabloları A-64 düzeyinde hazırlanmıştır.
2023 Arz ve Kullanım Tabloları, Ulusal Hesaplar Sistemi (SNA-2008) ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne (ESA-2010) uygun olarak gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplamalarının tümünün dengelendiği sistemi sağlamıştır. Tablolarda, sanayi grupları için Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması NACE Rev.2 ve ürün grupları için Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistikî Sınıflaması CPA Rev.2.1 sınıflamaları kullanılmıştır.
Yıllık Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Tahmini
Arz ve Kullanım tablolarıyla dengelenen Yıllık GSYH çalışmalarında cari fiyatlarla üretim, harcama ve gelir yöntemine; zincirlenmiş hacim endeksiyle de üretim ve harcama yöntemine göre hesaplamalar tamamlanmıştır. 2015 - 2023 yılları için tüm üretim ve harcama bileşenlerinin tümü Arz ve Kullanım Tablolarının yeniden dengelenmesi ile tekrar hesaplanmıştır. Yeniden oluşturulan üretim ve ara tüketim (girdi) matrisleri ile NACE Rev.2 faaliyet sınıflaması A86 düzeyinde faaliyetlerin üretim ve ara tüketimleri hesaplanarak katma değere ulaşılmıştır. Makro ve mikro yöntemler kullanılarak seri 1995 yılına kadar A21 düzeyinde geri çekilmiştir.
Dönemlik (Çeyreklik) Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Tahmini
Ekonominin gelişiminin doğru ve güncel bir resmini sağlamak amacıyla, üretim, harcama ve gelir yöntemiyle çeyreklik GSYH serilerinde revizyon çalışmaları hesaplara yansıtılmış, yeni idari kayıtlar sisteme dahil edilmiştir. Bu doğrultuda hesaplamalar NACE Rev.2 sınıflamasına göre, cari fiyatlarla ve zincirlenmiş hacim endeksiyle GSYH serileri A-10 düzeyinde yapılmış, hali hazırda 1998 yılından başlayan seriler 1995 yılına kadar geri çekilmiştir. 2015 yılı sonrası için hesaplamalar doğrudan, 2015 yılı öncesi için dolaylı yöntemler kullanılarak geriye çekilmiştir.
Zincirlenmiş hacim endeksiyle GSYH hesaplanırken, çeşitli kaynaklardan elde edilmiş cari büyüklükler üretim ve ara tüketim için hesaplanan deflatörler ile fiyat etkisinden arındırılmış, önceki yıl ortalama fiyatları kullanılarak, ESA-2010 tavsiyesine uygun olarak, Yıllık çakışma/bağlantı zincirleme yöntemi (Annual overlap) uygulaması ve güncel zincirlenmiş hacim endeksi serilerinin baz yılı 2009=100 olarak devam ettirilmiştir.
Cari fiyatlarla Gayrisafi Yurtiçi Hasıla ve zincirlenmiş hacim endekslerinin arındırılmamış verileri 1995 yılına kadar revize edilmiştir. Bu nedenle, “Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Tarafından Üretilen İstatistiki Verilerde Revizyon Yapılmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönerge” kapsamındaki ana revizyon politikası gereği; “takvim etkisinden arındırılmış”, “mevsim etkilerinden arındırılmış” ve “mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış” veriler de 1995 yılına kadar revize edilmiştir.
Gelir Yöntemiyle Gayrisafi Yurt İçi Hasıla
Gelir yöntemiyle GSYH tahmininde, işgücüne yapılan ödemeler hesabında kullanılan veriler; Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü (MGM), Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) idari kayıtları ile TÜİK tarafından yürütülen Hanehalkı İşgücü Araştırması’ndan elde edilmektedir. İdari kayıtlarda zaman içinde görülen iyileşmeler sayesinde, geçmişte dolaylı olarak hesaba yansıtılan bu verilerin doğrudan gelir yöntemiyle GSYH hesabına dahil edilmiştir. Bunun yanı sıra, işgücüne yapılan ödemeler
hesabında kullanılan kayıtdışı oranları güncellenmiş ve hesaba yansıtılmıştır. Gelir hesabının GSYH, sabit sermaye tüketimi ve vergi bileşenleri de, üretim ve harcama yöntemlerinde yapılan revizyon çalışmaları doğrultusunda güncellenmiştir. Tüm bu değişiklikler sonucunda, gelir yönteminde artık hesap unsuru olarak kabul edilen “işletme artığı/karma gelir” değişkeni de revize edilmiş, tüm gelir bileşenleri 1995 yılına kadar geri çekilmiştir.
GSYH Serilerinin 1995 Yılına Kadar Geriye Çekilmesi
Yıllık GSYH serisi ve bileşenleri, 1998-2008 yılları için yayımda olan 2009=100 bazlı serinin çakışan yıllar ve revizyonunun katma değerlere verdiği katkı kullanılarak, NACE Rev.2 faaliyet sınıflamasına göre A21 katma değerleri mixed-splicing tekniği ile geriye doğru tahmin edilmiştir. 1995-1997 yılları için retropolasyon tekniği ve sektörlerin oransal dağılımları kullanılarak ilk defa geriye doğru hesaplama yapılmıştır. Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla yıllık GSYH verilerinin dönemlere dağılımı 1995-2014 dönemi için A21 düzeyinde katma değer, 2015–2025 dönemi için ise A86 düzeyinde üretim ve ara tüketim serileri üzerinden gerçekleştirilmiştir.
Geçici Koruma Statüsüyle Ülkede Bulunan Suriyelilerin Kişi Başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Nüfusuna Dahil Edilmesi
Kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla; hesaplanan gayrisafi yurt içi hasıla büyüklüğünün yıl ortası yerleşik nüfus tahminine bölünmesiyle hesaplanmaktadır. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığından temin edilen verilere göre, 2013-2024 yılları arasında geçici koruma statüsüyle ülkede bulunan Suriyeliler yıl ortası nüfusa eklenerek kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla değerleri revize edilmiştir.
Ana revizyon çalışmaları kapsamında yapılan tüm değişiklikler, 2 Ekim 2025 tarihinde yayımlanacak olan “Devlet Hesapları, 2024”, 9 Ekim 2025 tarihinde yayımlanacak olan “Kurumsal Sektör Hesapları, 2024” ve 11 Aralık 2025 tarihinde yayımlanacak olan “İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2024” haber bültenlerine yansıtılacaktır. Böylelikle ulusal hesaplar sisteminde yer alan tüm hesap setleri bütüncül olarak dengelenmiş ve kamuoyu ile paylaşılmış olacaktır."
