ABD’de kaya petrolü alarm veriyor: Sondajlar duruyor, harcamalar kısılıyor, üretim düşüşe geçiyor
ABD’nin kaya petrolü devrimi, bir dönemin kapanmakta olduğuna işaret eden gelişmelerle sarsılıyor. Petrol fiyatlarındaki keskin düşüş ve Donald Trump’ın yeniden devreye soktuğu tarifeler nedeniyle enerji şirketleri sondaj faaliyetlerini azaltıyor, yeni projelerden geri çekiliyor ve üretimde frene basıyor. ABD’yi dünyanın en büyük ham petrol üreticisi konumuna taşıyan bu enerji patlamasının sonuna gelindiğine dair uyarılar, sektörün önde gelen isimlerinden ardı ardına gelmeye başladı.
Petrol şirketleri, mevcut piyasa koşullarında artan maliyetler karşısında savunmaya geçerken, OPEC+ grubunun beklenmedik üretim artışı kararları da ABD tarafında karamsarlığı derinleştiriyor. Bu gelişmeler, yeni bir küresel fiyat savaşının tetiklenebileceği yönündeki korkuları artırıyor. ABD’li üreticiler için görünüm, her geçen gün daha kırılgan bir hâl alıyor.
Devon Energy CEO’su Clay Gaspar, yatırımcılara yaptığı açıklamada, “Yüksek alarmdayız” ifadesini kullandı. Gaspar, mevcut ekonomik zeminde şirketlerin her türlü seçeneği masaya koyduğunu ve daha sıkıntılı bir ortama doğru sürüklenildiğini belirtti.
S&P Global Commodity Insights’ın verilerine göre, ABD’nin kaya petrolü üretimi 2025 yılında yüzde 1,1 oranında düşecek ve günlük üretim 13,3 milyon varile gerileyecek. Bu düşüş, 2020 pandemi yılı hariç, son on yıl içinde ilk kez üretimde yıllık bazda bir azalma yaşanacağı anlamına geliyor. Pandemi döneminde petrol fiyatları eksi seviyelere gerilemiş, başta Teksas ve Kuzey Dakota olmak üzere birçok eyalette şirket iflasları yaşanmıştı.
ABD ham petrolü, Cuma günü haftayı varil başına 61,53 dolardan tamamladı. Bu, yılın zirve seviyesine kıyasla yaklaşık yüzde 23’lük bir düşüş anlamına geliyor. Dallas Fed’in enerji anketine göre, kaya gazı üreticileri zarar etmemek için petrol fiyatının varil başına en az 65 dolar olması gerektiğini savunuyor.
Denver merkezli SM Energy’nin CEO’su Herbert Vogel, Fort Worth’te düzenlenen Super DUG konferansında, “Şu anki sloganımız dayanmak” ifadesiyle mevcut durumun zorluklarını özetledi.
Kaya petrolü üretimindeki yavaşlama, yalnızca enerji sektörü için değil, ABD ekonomisinin geneli için de kritik sonuçlar doğurabilir. Kaya petrolü devrimi sayesinde sağlanan ucuz enerji, ekonomik büyümeye ivme kazandırmış, işgücü piyasasını desteklemiş ve ülkenin ticaret dengesini iyileştirmişti. Üretim artışı, ABD’nin OPEC ülkeleri ve diğer büyük ihracatçılara olan enerji bağımlılığını azaltırken, Washington’ın İran, Rusya ve Venezuela’ya yönelik yaptırımlarını daha cesur bir şekilde uygulayabilmesinin de önünü açmıştı.
Donald Trump, başkanlığı döneminde “enerji hakimiyeti” vurgusuyla daha fazla üretim ve sondaj vaat etmişti. Ancak selefi Joe Biden döneminde üretim rekor seviyelere ulaşmasına rağmen, düşen fiyatlar karşısında bu eğilim sürdürülebilir olmaktan uzak görünüyor. Pioneer Natural Resources’un eski başkanı Scott Sheffield, fiyatların varil başına 50 dolara inmesi hâlinde ABD’nin günlük üretiminin 300 bin varil kadar azalabileceğini ifade etti. Bu rakam, bazı OPEC üyelerinin toplam üretiminden daha yüksek.
Sheffield, Suudi Arabistan’ın son dönemde artırdığı üretimin, ABD’li üreticiler için doğrudan bir tehdit oluşturduğunu belirtti. “Riyad pazar payını yeniden kazanmak istiyor ve önümüzdeki beş yıl içinde bunu başarma olasılıkları yüksek” değerlendirmesini yaptı.
Petrol sahası hizmetleri şirketi Baker Hughes’a göre, ABD’de aktif karadaki petrol sondaj kulelerinin sayısı geçtiğimiz hafta 553’e geriledi. Bu, bir önceki haftaya göre 10, bir yıl öncesine göre ise 26 adet daha az kule anlamına geliyor.
Chevron ve BP gibi devler, küresel çapta 15 bin kişilik işten çıkarma planlarını duyurdu. Ancak ABD’de istihdam, yıl genelinde şimdilik sabit kalmayı başardı. Enverus verilerine göre, ExxonMobil ve Chevron dışındaki en büyük 20 kaya petrolü üreticisi, 2025 yılına ilişkin sermaye harcamalarını yaklaşık 1,8 milyar dolar –yani yüzde 3 oranında– düşürdü.
Occidental Petroleum CEO’su Vicki Hollub, ilk çeyrekte iki sondaj kulesini devre dışı bıraktıklarını ve mevcut ekonomik tabloya şirketlerin nasıl tepki vereceğini dikkatle yönettiklerini söyledi.
Birçok şirket, petrol fiyatlarının 50 dolar civarına gerilemesi hâlinde daha sert kesintilere hazırlanıyor. Trump cephesinden bazı yetkililer ise bu fiyat seviyesinin tüketici açısından enflasyonu dengelemede faydalı olacağını öne sürüyor.
Diamondback Energy CEO’su Travis Stice, yatırımcılara yaptığı açıklamada, “Bu ortamda sondaj kulelerini bırakıp hisse geri alımlarına yöneliyoruz” dedi. Stice, son dönemde yaptığı her konuşmada mevcut fiyatların sürdürülebilir üretim için yeterli olmadığının altını çizdi.
Sektördeki diğer yöneticiler de maliyet baskısının artan bir tehdit oluşturduğunu dile getiriyor. Trump döneminde devreye alınan tarifeler, petrol sahalarında yoğun şekilde kullanılan çelik ve alüminyum ürünlerinin fiyatlarını yukarı çekti. Kuyuları çevreleyen muhafaza borularının fiyatı, yalnızca son çeyrekte yüzde 10 oranında arttı.
Continental Resources CEO’su Doug Lawlor, ekonomik ortamın giderek zorlaştığını ve önümüzdeki çeyreklerde daha fazla sermaye kesintisi yaşanmasının muhtemel olduğunu söyledi. Şirketlerin Wall Street yatırımcılarına karşı sorumluluklarını yerine getirmek adına temettü ve borç ödemeleri üzerinden nakit akışını korumaya yönelmesi bekleniyor.
Houston merkezli yatırım firması Petrie Partners’ın ortağı Jim Rogers, “Bu ortamda temettü kutsaldır” diyerek sektörün önceliklerinin artık büyümeden çok nakit disiplinine kaydığını belirtti.
ABD kaya petrolü sektörü, zorlu ekonomik koşulların ve küresel enerji rekabetinin etkisiyle yeniden bir sınavdan geçiyor. Yeni dengeler, yalnızca enerji üretimini değil, aynı zamanda ekonomik büyüme, dış politika ve iş gücü yapısını da etkileyecek.
